Türkiyədə distant təhsil
Tarixi inkişafı baxımından müxtəlif mərhələlərdən keçmiş distant təhsil sistemləri XX əsrdə indiki vəziyyətinə gəlib çatmışdır. Distant təhsil, əsrin son rübündə demək olar ki, bütün Avropaya yayılmışdır. Ardıcıl 4 mərhələnin tamamlanmasıyla bu günə qədər müxtəlif üsullarla tətbiq edilən distant təhsil tədqiqatları 200 ildən çox vaxta təsadüf edir. Məsələn, 1728-ci ildə Boston qəzetində hərflə stenoqrafik dərslərin verilməsi ilə bağlı elanlar tapıldı. 1890-cı illərdə Avstraliyanın Kvinslend Universiteti kampusdan kənar təhsil proqramı həyata keçirirdi.
Kommunikasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı dünyanın müxtəlif yerlərindəki ölkələrin təhsil sistemlərinə təsir göstərmişdir. Bu texnologiya-tədris qarşılıqlı əlaqəsi ilə bu ölkələrin təhsil sistemlərində distant təhsilə meyl yaranıb.
İngiltərə ali təhsil sahəsində “Açıq Universitet” yaradan ilk ölkə olmuşdur. 1948-ci ildə Yaponiyada təhsil qanunu çərçivəsində inkişaf etdirilən distant təhsil sistemi əsgərlərə və qiyabi məktəbə gedə bilməyənlərə və ya məktəbdən uzaqda olanlara təhsil imkanı yaratmışdır.
Türkiyədə distant təhsilin tətbiqi
1927-1960-cı illər arasında distant təhsil sahəsində aparılan müzakirələr və təkliflər distant təhsilin yaranma mərhələsini təşkil edir. Bu illərdə ünsiyyət vasitəsi ilə savadlılığın yayılması qarşıya məqsəd qoyulmuşdur. 1933-34-cü illərdə məktub tədrisi kurslarının təşkili ideyası; 1950-ci ildə Ankara Universiteti Hüquq Fakültəsi Bank və Ticarət Hüququ Araşdırma İnstitutunda təhsil alır; 1960-cı ildə orta peşə məktəbi məzunları üçün universitet imkanları təmin etmək üçün bu illərdə hərf öyrətmə metodunun tətbiqi diqqətəlayiqdir.
1961-ci ildə Milli Təhsil Nazirliyi nəzdində Məktub Təhsili Mərkəzi yaradılmış və təhsilə başlanmış, 1966-cı ildə bu işlər Baş İdarə səviyyəsində təşkil edilmiş və sistem formal və qeyri-formal təhsil sahəsində geniş yayılmışdır.
Tələbələrin nöqteyi-nəzərindən distant təhsil
Tələbələrin öyrənmə ehtiyaclarının ödənilməsi istənilən effektiv distant təhsil proqramının qiymətləndirilməsində mühüm göstəricidir. Tələbələrin distant təhsilə baxışı fərqlidir. Bəzi tələbələr distant təhsillə dərslərin tədrisinə asanlıqla uyğunlaşa bilsələr də, bəziləri uyğunlaşa bilməyə bilər. Distant təhsildə tələbələrin müəllimləri ilə fiziki yaxınlığı klassik tədrislə müqayisədə xeyli yüksək olacağı üçün bu, xüsusilə müəllim mərkəzli tədrisə alışmış tələbələr üçün mənfi hallara səbəb ola bilər. Distant təhsil alan tələbələr təkbaşına işləmək və dərsdə daha fəal olmaq vərdişləri əldə etmək baxımından faydalı nəticələr verə bilər. Tələbələrin distant təhsil üçün istifadə olunan texnologiyalarla tanışlığı tələbələrin verilən kursları uğurla keçməsi üçün çox vacib amildir. Kurs üçün uyğun olmayan distant təhsil metodundan istifadə tələbələrə mənfi təsir göstərə bilər və tələbələrin öyrənməyə marağını və motivasiyasını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Distant təhsilin müvəffəqiyyəti üçün tələbələrin maarifləndirilməsi və distant təhsildən düzgün istifadə edilərsə, bunun ən azı ənənəvi təhsil qədər faydalı olacağına inandırılması vacibdir.
Distant təhsilin üstünlükləri
- Tədris imkanlarının artırılması,
- Müxtəlif coğrafi yerlərdə daha çox insana çatmalı olan təhsilin vaxtında çatdırılması,
- Müxtəlif yerlərdə ola bilən mövzu ekspertlərinə real vaxt rejimində giriş,
- Tədris mühitləri və metodlarında artan çeviklik,
- Pedaqoji heyət və tədris media resurslarının mübadiləsinin artırılması,
- Tələbənin iş yerində təlim keçməsini təmin edərək məhsuldarlığın artırılması,
- Tələbələrin səyahət və xərclərinin azaldılması,
Tədris mühiti ilə real iş mühiti arasındakı fərqin azaldılması, - Tədris xərclərinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması,
- Tələbələrin kurslara çıxışını asanlaşdırmaq,
- Məlumata çıxışın sürətləndirilməsi və asanlaşdırılması,
- Tədris materiallarının paylanmasının sürətləndirilməsi
Türkiyədə distant təhsil verən universitetlər
Qazi Universiteti distant təhsil proqramı olan universitetlərdən biridir. Biznes proqramları üçün distant təhsil proqramı iki illik təhsil müddətinə malikdir.
Sakarya Universiteti Adapazarı Peşə Liseyində də distant təhsil proqramı var. Semestr imtahanları onlayn keçirilsə də, buraxılış imtahanları kampuslarda keçirilir.
Distant təhsil şöbəsində Ankara Universitetinin Avropa Kompüter Yetkinlik Sertifikatı, İlahiyyat Lisansüstü Bitirmə Proqramı və Muzeylərdə Qorunma üzrə Distant Təhsil proqramları var.
Bu universitetlərdən başqa Mersin Peşə Liseyində bəzi proqramlar və ODTÜ-də müxtəlif kurslar şəklində Distant Təhsil proqramları var.
