Yeni Zelandiyada Distant və Qiyabi Təhsil : Qiymətləndirmə , İmtahan Sistemi

Son illərdə qlobal miqyasda təhsil modellərinin sürətlə dəyişməsi, xüsusilə distant və qiyabi təhsil formalarının geniş yayılması ilə nəticələnib. Bu prosesdə Yeni Zelandiya dünyanın qabaqcıl ölkələrindən biri kimi fərqlənir. Onun ali təhsil sistemi, müasir texnologiyalara adaptasiyası və tələbə yönümlü yanaşması, distant və qiyabi təhsil imkanlarının da yüksəlməsinə şərait yaradıb. Azərbaycanlı tələbələr və beynəlxalq təhsil almaq istəyənlər üçün bu mövzu böyük maraq doğurur. Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil dedikdə, birbaşa universitet auditoriyalarında iştirak etmədən, müxtəlif informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının vasitəsilə təhsil almaq imkanı nəzərdə tutulur.

Yeni Zelandiyada Distant və Qiyabi Təhsilin Tarixi İnkişafı

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsilin tarixi 20-ci əsrin əvvəllərinə qədər gedib çıxır. O dövrdə daha çox məktəbə gedə bilməyən, ucqar regionlarda yaşayan tələbələr üçün poçt vasitəsilə materiallar göndərilirdi. Bu model illər keçdikcə inkişaf edib və 1990-cı illərdən etibarən elektron poçt, internet və daha sonra rəqəmsal təhsil platformaları ön plana çıxıb. Xüsusilə pandemiya dövründə ölkədə distant təhsil forması demək olar ki, bütün ali təhsil müəssisələrində standart tədris formatına çevrildi. Hazırda demək olar ki, hər bir aparıcı universitetdə qiyabi və distant proqramlar mövcuddur və onların kontingenti ildən-ilə artır.

Distant və Qiyabi Təhsilin Hüquqi və Normativ Bazasının Üstünlükləri

Yeni Zelandiya təhsil sistemi dövlət tərəfindən ciddi şəkildə tənzimlənir. Distant və qiyabi proqramlar, Yeni Zelandiya Təhsil Nazirliyi və “New Zealand Qualifications Authority” (NZQA) tərəfindən akkreditasiya edilir və keyfiyyət göstəricilərinə görə daim yoxlanılır. Təhsil müəssisələrinin məsuliyyəti ondadır ki, distant təhsil alan tələbələrə də gündəlik oxuyanlarla eyni dərəcədə bilik və bacarıqlar verilməlidir. Burada tələbələr virtual dərslərdə iştirak edir, onlayn mühazirələr dinləyir, interaktiv forumlarda sual verə bilir və elektron formada tapşırıqlarını təqdim edirlər. Qanunvericilik səviyyəsində distant və qiyabi diplomların əyani diplomlarla bərabər səviyyədə tanınması təmin edilib.

Distant və Qiyabi Təhsil Proqramlarının Növləri

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil proqramları aşağıdakı əsas kateqoriyalara bölünür:

1. Bakalavr Dərəcəsi üçün Distant Proqramlar: Yeni Zelandiyanın Massey University, University of Otago və Victoria University of Wellington kimi ali məktəbləri bir sıra ixtisaslar üzrə tam distant bakalavr proqramları təklif edir. Bunlara humanitar elmlər, biznes, informasiya texnologiyaları, tibb bacılığı və təhsil ixtisasları daxildir.
2. Magistr və Doktorantura Proqramları: Magistr və doktorantura pilləsində qiyabi və distant proqramlar daha çox tədqiqat yönümlü olur. Burada tələbələr fərdi araşdırmalar aparır, elmi rəhbər ilə onlayn əlaqədə olur və nəticələri təqdim edirlər.
3. Sertifikat və Diplom Kursları: Qısa müddətli professional və texniki proqramlar, ixtisasartırma kursları da geniş distant formada təşkil edilir. Bu kurslar əsasən işləyən şəxslər, ikinci ali təhsil almaq istəyənlər üçün nəzərdə tutulub.

Tədris Platformaları və Texnologiyaları

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsilin uğurunun əsas səbəblərindən biri müasir rəqəmsal infrastruktur və istifadə olunan texnologiyalardır. Universitetlər “Moodle”, “Blackboard”, “Canvas”, “Zoom”, “Microsoft Teams” kimi platformalardan istifadə edərək, tələbələrə interaktiv dərslər, vebinarlar, video mühazirələr təqdim edir. Hər bir tələbənin şəxsi elektron kabineti olur, tapşırıqlar, dərs cədvəli və qiymətləndirmə orada əks olunur. Bəzi universitetlərdə hətta süni intellekt əsaslı fərdi öyrənmə alqoritmlərindən də istifadə edilir.

Qəbul Prosesi və Qəbul Tələbləri

Distant və qiyabi təhsil proqramlarına qəbul, ənənəvi əyani təhsil proqramlarından əsasən fərqlənmir. Burada tələb olunan əsas sənədlər:

• Attestat və ya bakalavr diplomu (proqrama görə),
• İngilis dili biliyini təsdiqləyən beynəlxalq sertifikat (IELTS, TOEFL və s.),
• Motivasiya məktubu,
• Tövsiyə məktubu,
• Bəzi proqramlarda onlayn müsahibə və əlavə testlər.

Qəbul prosesi əsasən onlayn qaydada aparılır. Tələbələr bütün sənədləri elektron formada təqdim edir, müsahibələr isə videobağlantı vasitəsilə keçirilir. Qəbul üçün dil tələbləri proqramdan proqrama dəyişə bilər, lakin əksər hallarda IELTS 6.0 və ya TOEFL 80-90 arası bal tələb olunur.

Qiymətləndirmə və İmtahan Sistemi

Distant və qiyabi təhsil proqramlarında qiymətləndirmə əsasən yazılı tapşırıqlar, esselər, layihələr və onlayn imtahanlar vasitəsilə aparılır. Bəzi proqramlarda “open-book exam”, yəni açıq resurslarla imtahan formatı tətbiq edilir. İmtahanlar ya universitet tərəfindən təyin olunmuş rəsmi mərkəzlərdə, ya da xüsusi proqram təminatı ilə onlayn şəkildə təşkil olunur. Qiymətləndirmə sistemində tələbənin interaktiv forumlarda fəallığı, təqdimatlar, praktiki işlər də nəzərə alınır.

Distant və Qiyabi Təhsilin Üstünlükləri və Çətinlikləri

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsilin əsas üstünlükləri bunlardır:

• Yer və zaman məhdudiyyəti yoxdur, istənilən yerdən təhsil almaq mümkündür.
• İşləyən və ya ailəsi olan şəxslər üçün daha uyğundur.
• Təhsil xərcləri və gündəlik xərclər daha az olur.
• Öz sürətində öyrənmək imkanı var.
• Tələbələr dünya universitetlərinin resurslarına çıxış əldə edir.

Çətinliklərə isə daxildir:

• Özünü motivasiya etmək çətin ola bilər.
• Texnoloji problemlər və internetə çıxış məsələləri.
• Birbaşa sosial ünsiyyətin olmaması.

Təqaüd və Maliyyə Dəstəyi

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil alan tələbələr də müxtəlif təqaüd və maliyyə dəstəyi proqramlarından yararlana bilər. Hökumət, universitetlər və bir sıra beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təklif edilən təqaüdlər arasında “New Zealand Scholarships”, universitet daxili təqaüdlər, eləcə də “Commonwealth Scholarship” proqramı var. Həmçinin bəzən işləyən şəxslərə iş yerləri tərəfindən əlavə maliyyə dəstəyi və ya təhsil haqqının müəyyən hissəsinin ödənilməsi mümkündür.

Əsas Universitetlər və Distant/Qiyabi Proqramlar

Yeni Zelandiyanın aşağıdakı aparıcı ali təhsil müəssisələri distant və qiyabi təhsil üzrə ən çox tələbə cəlb edənlər sırasındadır:

• Massey University – ölkənin ən böyük distant təhsil təklif edən universiteti
• University of Otago – müxtəlif magistr proqramlarında distant təhsil imkanı
• Victoria University of Wellington – hüquq, humanitar, təhsil və biznes üzrə distant proqramlar
• The Open Polytechnic of New Zealand – peşəkar və texniki distant proqramlar

Distant və Qiyabi Təhsildə Beynəlxalq Tələbələr üçün İmkanlar

Beynəlxalq tələbələr, o cümlədən azərbaycanlılar üçün Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu proqramlar xaricdən ölkəyə gəlmədən beynəlxalq diplom əldə etməyə imkan yaradır. Azərbaycanlı tələbələr ingilis dili biliyi və attestatla distant bakalavr, magistr və sertifikat proqramlarına rahatlıqla müraciət edə bilirlər. Distant təhsil diplomları dünyanın bir çox ölkəsində rəsmi şəkildə tanınır və əmək bazarında rəqabət qabiliyyətini artırır.

Distant və Qiyabi Təhsilin Gələcəyi və Trendləri

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil formaları daim yenilənir və müasir tələblərə uyğunlaşdırılır. Xüsusilə süni intellektin tətbiqi, fərdi öyrənmə modelləri, virtual və artırılmış reallıq texnologiyaları təhsil prosesinə daxil edilir. Gələcəkdə distant təhsil proqramlarının daha çox ixtisas və təhsil pilləsini əhatə edəcəyi, proqramların beynəlxalqlaşacağı, rəqəmsal bacarıqların əsas prioritet olacağı gözlənilir.

Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil modeli həm yerli, həm də beynəlxalq tələbələr üçün geniş imkanlar açır. Ənənəvi auditoriya təhsilindən fərqli olaraq, bu model şəxsi və peşəkar həyatla təhsili bir araya gətirməyə, zaman və məkan məhdudiyyətlərini aradan qaldırmağa, müasir texnologiyalardan istifadə etməyə imkan verir. Qiyabi və distant təhsil diplomlarının rəsmi səviyyədə tanınması, proqramların genişliyi və keyfiyyəti, maliyyə və təqaüd imkanları, tələbələrin karyera perspektivlərini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Yeni Zelandiyanın müasir təhsil siyasəti, universitetlərin təşəbbüskarlığı və tələbəyə yönəlik yanaşması sayəsində distant və qiyabi təhsil forması ölkədə getdikcə daha da populyarlaşır. Bu sistem yalnız distant və qiyabi oxuyanlar üçün deyil, bütövlükdə təhsil sisteminin innovativliyinin göstəricisidir.

Ən Çox Verilən Suallar

1. Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsilə necə müraciət etmək olar?
   Distant və qiyabi proqramlara müraciət üçün seçilmiş universitetin rəsmi vebsaytında onlayn ərizə forması doldurulur, tələb olunan sənədlər (attestat, dil sertifikatı, motivasiya məktubu və s.) elektron şəkildə göndərilir. Qəbul prosesinin bütün mərhələləri onlayn qaydada aparılır.
2. Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsildə hansı ixtisaslar populyardır?
   Ən çox tələb olunan ixtisaslar biznes, informasiya texnologiyaları, psixologiya, təhsil, hüquq, tibb bacılığı və mühəndislik sahələridir. Hər universitetin xüsusi proqram siyahısı mövcuddur.
3. Distant və qiyabi diplomlar Azərbaycanda tanınırmı?
   Bəli, Yeni Zelandiyanın akkreditasiyadan keçmiş universitetlərinin distant və qiyabi diplomları Azərbaycanda və bir çox digər ölkələrdə tanınır.
4. Distant təhsil alan tələbələr hansı təqaüdlərdən yararlana bilər?
   “New Zealand Scholarships”, universitet daxili və beynəlxalq təqaüd proqramları distant və qiyabi təhsil alanlar üçün də nəzərdə tutulub. Ətraflı məlumat üçün seçilən universitetin saytına baxmaq lazımdır.
5. Yeni Zelandiyada distant və qiyabi təhsil alanlar üçün qiymətləndirmə necə aparılır?
   Qiymətləndirmə yazılı tapşırıqlar, layihələr, interaktiv forum iştirakçılığı və onlayn imtahanlar vasitəsilə aparılır. Bəzi proqramlarda açıq resurslu imtahan sistemi tətbiq edilir.
6. Distant və qiyabi təhsil üzrə tədris hansı platformalarda həyata keçirilir?
   Ən çox istifadə olunan platformalar Moodle, Blackboard, Canvas, Zoom və Microsoft Teams-dir. Hər universitet özünəməxsus sistem tətbiq edə bilər.
7. Beynəlxalq tələbələr üçün ingilis dili tələbi varmı?
   Bəli, əksər distant və qiyabi proqramlarda beynəlxalq tələbələrdən IELTS və ya TOEFL kimi ingilis dili biliklərini təsdiqləyən sertifikat tələb olunur.
8. Yeni Zelandiyada distant və qiyabi proqramlarda təhsil haqqı necədir?
   Təhsil haqqı proqram və universitetdən asılı olaraq dəyişir, adətən illik 8,000-16,000 NZD arası olur. Distant və qiyabi proqramlar bəzən əyani təhsildən daha sərfəli ola bilər.
9. Yeni Zelandiyada distant təhsil üçün xüsusi texniki avadanlıq lazımdırmı?
   Əsasən yüksək sürətli internet bağlantısı, kompüter və bəzi proqram təminatı (Zoom, Word, PDF oxuyucu və s.) tələb olunur. Universitetlər lazım olan proqram təminatlarını tələbələrə təqdim edir.
10. Distant və qiyabi təhsilin üstünlükləri nələrdir?
    Zaman və məkan məhdudiyyəti olmadan, fərdi tempdə oxumaq, iş və ailə ilə təhsili birləşdirmək, maliyyə baxımından daha sərfəli olmaq, müxtəlif beynəlxalq proqramlara çıxış imkanı əsas üstünlüklərdir.