Türkiyədə Ödənişsiz Təhsil Sistemi: Qəbul Sistemi, Tələblər-ƏN SON 2025

Son illər ərzində Türkiyə universitetləri yalnız öz ölkəsinin vətəndaşları üçün deyil, eyni zamanda xarici tələbələr üçün də daha əlçatan təhsil şəraiti yaratmağa çalışır. Ən diqqət çəkən məqam isə dövlət və fondların yardımı ilə ali təhsilin müəyyən qisimdə və ya tam şəkildə pulsuz təqdim olunmasıdır. Bu proses təkcə maliyyə baxımından deyil, həm də akademik uğurun təşviqi baxımından əhəmiyyətlidir.

Azərbaycanlı tələbələr üçün bu, təhsilə çatımlılığı artıran çox vacib fürsətdir. Onlar həm əyani, həm distant, həm də qiyabi formada bu imkanlardan faydalana bilirlər.

Hansı Hallarda Təhsil Pulsuz Hesab Olunur?

Təhsil sistemində pulsuz anlayışı yalnız ödənişin olmaması ilə məhdudlaşmır. Aşağıdakı meyarlar daxilində təqdim edilən dəstək formaları da bu anlayışa daxildir:

• Təhsil haqqının dövlət tərəfindən qarşılanması
• Universitet yataqxanalarında yer ayrılması
• Aylıq təqaüdlərin təmin edilməsi (min. 2000 TL)
• Sığorta və yemək dəstəyi ilə sosial təminatlar

Bu mexanizmlər sayəsində tələbənin təhsil alması ilə yanaşı yaşayışı və gündəlik ehtiyacları da qarşılanmış olur.

Proqramlar və Fakültələr üzrə Fərqlər

Aşağıdakı cədvəldə göstərilən proqramlar üzrə pulsuz təhsil təklifləri 2025-ci ilin vəziyyətinə əsaslanır. Bu təkliflər həm dövlət fondları, həm də universitetlərin daxili imkanları ilə maliyyələşdirilir.

Bu proqramların bir qismi təhsilin birinci ilindən etibarən, bəziləri isə akademik göstəricilərə görə növbəti illərdə ödənişsiz olur.

Qəbul Qaydaları və Müraciət Mexanizmi

Pulsuz təhsil imkanlarından yararlanmaq üçün tələbələrin müəyyən mərhələləri keçməsi tələb olunur:

1. Əvvəlcədən qeydiyyat: “turkiyeburslari.gov.tr” və ya universitet portalı
2. Tərcümə olunmuş diplom və transkriptin hazırlanması
3. Türk dili biliyinin təsdiqi (TÖMER)
4. Müsahibə mərhələsindən uğurla keçmək

Qəbul zamanı akademik nəticələr, sosial vəziyyət və motivasiya məktubu birgə qiymətləndirilir.

Azərbaycanlı Tələbələrə Xüsusi Dəstək

2025-ci il üçün Azərbaycan vətəndaşlarına ayrılmış pulsuz təhsil kontingenti 6000 nəfəri keçmişdir. Bu say hər il artır və xüsusi proqramlar çərçivəsində aşağıdakı üstünlükləri ehtiva edir:

• Təqaüdlü qəbul prosesində kvota üstünlüyü
• Vətəndaşlıq əlaqələrinə görə prioritet seçim
• Diplomların Azərbaycanda tanınması üçün sadələşdirilmiş nostrifikasiya

Bütün bunlar Azərbaycan–Türkiyə təhsil əməkdaşlığının real nəticələri kimi qiymətləndirilir.

Distant və Qiyabi Təhsil İmkanları

Ənənəvi əyani təhsil ilə yanaşı, qiyabi və distant təhsil proqramlarında da ödənişsiz seçimlər mövcuddur. Bu xüsusilə işləyən gənclər və regionlardan gələn tələbələr üçün ideal həll yoludur.

Qiyabi təhsildə dövlət dəstəyi aşağıdakı formalarda təqdim olunur:

• İllik ödənişin silinməsi (akademik göstərici ilə)
• İmtahan haqlarının azaldılması
• Virtual kitabxana və konsultasiya xidmətləri

Distant təhsildə isə Anadolu, İstanbul və Atatürk Universitetlərinin platformaları üzərindən təqdim olunan proqramlarda tam və ya qismən burs əldə etmək mümkündür.

Təqaüdlər və Sosial Paketlər

Tələbələr üçün nəzərdə tutulmuş təqaüdlər sadəcə pul yardımı deyil, tam sosial dəstək paketinə daxildir:

• Yemək kartları
• Sığorta təminatı
• Psixoloji dəstək xidmətləri
• Əlavə dərs vəsaiti

Təqaüd alan tələbələrin çoxu universitetin daxili resurslarından da istifadə edə bilir: laboratoriyalar, təlim-tədris mərkəzləri, tədqiqat qrupları və s.

Statistik Təhlil: İllərə və Fakültələrə görə Artım

Aşağıdakı statistik cədvəl 2022–2025 illəri əhatə edən dövrdə Azərbaycanlı tələbələr arasında pulsuz təhsil imkanlarından istifadə edənlərin artım dinamikasını göstərir:

Bu göstəricilər gələcək illərdə tələbə axınının daha da artacağını göstərir və buna uyğun yeni proqramların açılması gözlənilir.

Türkiyədə Pulsuz Təhsil Alan Məzunlar Harada İş Tapırlar?

Əldə edilən diplom yalnız universitetin verdiyi bir sənəd deyil, həm də məzunun gələcək həyat yolunu müəyyən edən əsas vasitədir. Türkiyədə pulsuz təhsil alan xarici tələbələrin əksəriyyəti, məzun olduqdan sonra həm Türkiyədə, həm Azərbaycanda, həm də Avropa ölkələrində iş imkanları qazanırlar.

2025-ci ildə aparılan araşdırmaya görə:

• Azərbaycanlı məzunların 61%-i Azərbaycanda dövlət və ya özəl sektorda çalışır
• 24%-i Türkiyədə magistratura və ya iş həyatı ilə yoluna davam edir
• 12%-i Avropa ölkələrində (xüsusilə Almaniya, Hollandiya və Polşa) ixtisaslarına uyğun işə düzəlir
• Yalnız 3%-i diplomlarını nostrifikasiya etdirə bilmədiyi və ya digər səbəblərlə işsiz qalır

Bu göstəricilər onu göstərir ki, pulsuz təhsil yalnız ödənişsiz tədris deyil, həm də gələcək üçün davamlı bir zəmin yaradır.

Tələbələrin Üzləşdiyi Praktik Çətinliklər və Həll Yolları

Pulsuz təhsil imkanları çoxsaylı üstünlüklərə malik olsa da, tələbələr bu sistemə daxil olduqdan sonra bir sıra praktik çətinliklərlə də qarşılaşa bilərlər. Bu çətinliklərin vaxtında öyrənilməsi və onların qarşısının alınması üçün aşağıdakı məsələlərə diqqət yetirmək vacibdir.

1. Yerləşmə və yataqxana problemi:
Pulsuz təhsil alan tələbələrin əksəriyyəti KYK dövlət yataqxanalarında qalmaq istəyir. Lakin yerlərin məhdud olması səbəbindən bir çox tələbə yer tapa bilmir.
Həll: Tələbə qeydiyyat prosesi başladığı andan yataqxana sisteminə də müraciət etməlidir. Alternativ olaraq bələdiyyə tərəfindən təqdim olunan tələbə evlərinə yönəlmək mümkündür.

2. Türk dili ilə bağlı çətinliklər:
Azərbaycanlı tələbələr üçün yaxın dil olmasına baxmayaraq, akademik türk dili bəzən başa düşülməsi çətin ola bilər.
Həll: Mütləq şəkildə TÖMER kurslarına qatılmaq və universitetlərin təqdim etdiyi hazırlıq proqramlarından yararlanmaq tövsiyə olunur.

3. Təqaüd gecikmələri və maliyyə çətinliyi:
Bəzi hallarda təqaüd ödənişləri aylıq gecikmələrlə təqdim olunur. Bu isə tələbənin gündəlik ehtiyaclarını qarşılamaqda problem yarada bilər.
Həll: Universitetlərin sosial xidmət mərkəzləri bu cür hallarda müvəqqəti yardım və ya ehtiyac fondundan istifadə imkanı yaradır.

4. Qiyabi və distant fakültələrdə mentor dəstəyinin zəifliyi:
Uzaqdan təhsil alan tələbələr çox zaman təlimatçı müəllimlərlə əlaqədə problemlər yaşayırlar.
Həll: Rəsmi e-platformalarda (Moodle, Edmodo və s.) aktiv olmaq və tələbə forumlarında birləşmək mütləqdir. Eyni zamanda universitetin məsul distant təhsil koordinatoruna daima yazılı formada müraciət etmək lazımdır.

Bu problemlərin vaxtında tanınması və düzgün idarə olunması tələbənin həm akademik uğurunu artırır, həm də psixoloji yükünü azaldır.

Təhsilin Keyfiyyəti və Diplomun Keçərliyi

Bir çox tələbə “pulsuz təhsil verilirsə, bəlkə də təhsil keyfiyyətsizdir” kimi bir fikrə qapılır. Lakin bu doğru yanaşma deyil. Əksinə, bir çox pulsuz proqram reytinqli universitetlər tərəfindən təqdim olunur və beynəlxalq akkreditasiyaya malikdir.

Məsələn:

• Hacettepe Universiteti — Tibb üzrə dünyada ilk 500-də yer alır
• Boğaziçi Universiteti — İqtisadiyyat və mühəndislik sahəsində Avropada tanınır
• Anadolu Universiteti — Distant təhsil üzrə dünya miqyasında tanınmış modelə malikdir

Bu universitetlərdə alınan diplomlar Bolonya prosesi çərçivəsində Avropa ölkələrində rəsmi tanınır. Azərbaycan Təhsil Nazirliyi də bu diplomları müvafiq sənədlərlə nostrifikasiya edir.

Türkiyədə pulsuz ali təhsil yalnız maliyyə yükünü aradan qaldırmır, həm də qabaqcıl təhsil sisteminə giriş imkanı yaradır. Dövlətin təqdim etdiyi bu mexanizm tələbələrə yüksək nəticə əldə etməyə və sosial inkişaf baxımından önə çıxmağa imkan verir.

Azərbaycanlı gənclər üçün isə bu sistem, yalnız oxumaq deyil, həm də beynəlxalq təhsil təcrübəsi qazanmaq, müasir biliklərə sahib olmaq, və gələcəyin əmək bazarında öz yerini tapmaq baxımından böyük fürsətdir.

Ən Çox Verilən Suallar