Türkiyədə İmtahansız Qəbul: Fakültələr, Proqramlar, Qəbul Qaydaları-ƏN SON 2025

Son illər ərzində Türkiyə universitetləri, xüsusilə beynəlxalq tələbələr üçün təqdim olunan alternativ qəbul yolları ilə seçilir. Ənənəvi qəbul mexanizmlərindən kənara çıxaraq, imtahan tələb etməyən, sadəcə attestata əsaslanan sistemlər artıq çoxsaylı universitetlərdə praktikaya çevrilmişdir. Bu model, imtahan stresindən uzaq qalmaq, daha rahat və sadə prosedurla təhsil almaq istəyən minlərlə gəncin seçimidir.

Xüsusilə 2025-ci il üçün tətbiq edilən yeni qaydalar, təhsil sistemində şəffaflığı artırmaqla yanaşı, qəbul prosesini daha əlçatan və strukturlaşdırılmış hala gətirib.

Attestatla Qəbul Sistemi: Əsas Prinsiplər və Tənzimləmələr

Türkiyədə imtahansız ali təhsil sistemi beynəlxalq tələbələr üçün nəzərdə tutulub. Bu sistemdə əsas qiymətləndirmə meyarı, abituriyentin orta məktəb məzuniyyət attestatı və onun ortalamasıdır. Əlavə olaraq, motivasiya məktubu, şəxsi nailiyyətlər və CV də seçim prosesində önəmli rol oynayır.

2025-ci ildən etibarən YÖK (Yüksəköğretim Kurulu) tərəfindən təqdim olunan təlimatlara əsasən, attestat üzrə minimum 70 bal (və ya 3.5 GPA/5) tələb olunur. Bəzi hallarda 60 bal da qəbul edilir, lakin yüksək reytinqli universitetlərdə bu hədd artırılıb.

İmtahansız Qəbul Olunan Fakültə və Proqramlar

Bütün ixtisaslara imtahansız qəbul mümkün deyil. Tibb, diş həkimliyi, hüquq kimi yüksək tələbatlı ixtisaslarda mütləq YÖS və ya SAT balı tələb olunur. Amma bəzi fakültələrdə, xüsusilə sosial və idarəetmə yönümlü sahələrdə bu tətbiq genişlənmişdir.

Aşağıda imtahansız qəbul təqdim edən bəzi proqramlar verilmişdir:

Sosial Elmlər və Humanitar Sahələr:

• Psixologiya
• Sosiologiya
• Jurnalistika
• İlahiyyat
• Beynəlxalq münasibətlər
• Tarix və arxeologiya

İqtisadiyyat və İdarəetmə:

• Biznesin təşkili və idarə edilməsi
• Maliyyə
• Marketinq
• İnsan resurslarının idarə edilməsi

Texniki və Texnologiya Proqramları:

• İnformasiya texnologiyaları
• Kompüter mühəndisliyi (bəzilərində imtahan tələbi ola bilər)
• Qrafik dizayn
• Rəqəmsal media və oyun inkişafı

Səhiyyə və Sağlamlıq:

• Tibb bacılığı
• Fizioterapiya və reabilitasiya
• Qidalanma və dietologiya
• Səhiyyə idarəçiliyi

İmtahansız Qəbul Tətbiq Edən Universitetlər: Cədvəl ilə Baxış

Aşağıda 2025-ci il üçün imtahansız qəbul sistemi təqdim edən universitetlərin siyahısı və onların əsas proqramları yer alır:

Qəbul Mərhələləri və Proses

Qəbul prosesi adətən aşağıdakı mərhələlərlə həyata keçirilir:

1. Online müraciət – Universitetin rəsmi platforması vasitəsilə.
2. Sənədlərin yüklənməsi – Attestat, şəxsiyyət vəsiqəsi, pasport, motivasiya məktubu, CV və fotoşəkil.
3. Qiymətləndirmə mərhələsi – Universitet komissiyası sənədləri dəyərləndirir.
4. Qəbul məktubu – Uğurlu namizədlərə rəsmi qəbul sənədi təqdim olunur.
5. Vizaya müraciət və qeydiyyat – Rəsmi qəbul əsasında Türkiyəyə giriş.

2025-ci İmtahansız Təhsil üzrə Yeniliklər

YÖK və universitetlərin təqdim etdiyi son yeniliklər aşağıdakı şəkildə təsnif olunur:

• Elektron nostrifikasiya portalları istifadəyə verilib.
• Türkcə hazırlıq proqramları daha geniş tətbiq olunur.
• Ədəbiyyat və humanitar ixtisaslarda qəbul kontenjanları artırılıb.
• Qarışıq sistemlər tətbiq olunur: bəzi universitetlər GPA + müsahibə formatına keçir.

Bu dəyişikliklər təhsilin keyfiyyətini artırmaq və tələbələrə daha şəffaf sistem təqdim etmək məqsədi daşıyır.

Maddi Məsələlər: Təhsil Haqları və Təqaüdlər

Aşağıda dövlət və özəl universitetlərdə təhsil haqlarının ortalama göstəriciləri təqdim olunur:

Təqaüd imkanları:

• Türkiyə Bursları – 100% ödənişsiz.
• Universitet daxili akademik endirimlər.
• Regional fondlar (məs. TEV, Aydın Doğan Fondu)

Diplomların Tanınması və Nəticədə Tətbiqi

Türkiyədə attestatla daxil olunan tələbələr, digər tələbələrlə eyni proqramı bitirdiklərinə görə diplomları təhsilin sonunda YÖK akkreditasiyası ilə təqdim olunur. Bu diplomlar Azərbaycanda Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi tərəfindən tanına bilir.

Nostrifikasiya üçün tələb:

• Universitetin YÖK siyahısında olması
• Proqramın beynəlxalq akkreditasiyası

Türk Universitetlərində İmtahansız Təhsilin Beynəlxalq Miqyasda Rolu

Türkiyə universitetləri artıq yalnız regional deyil, həm də beynəlxalq səviyyədə tanınan təhsil mərkəzlərinə çevrilmişdir. İmtahansız qəbul sistemi ilə dünyanın müxtəlif ölkələrindən, xüsusilə MDB məkanından tələbələrin marağı artmaqdadır. Bu da universitetlərin müxtəlifliyini, mədəni mübadilə imkanlarını və elmi perspektivlərini gücləndirir.

Ayrıca, bir sıra universitetlər artıq ikili diplom proqramları təklif edir. Bu proqramlar çərçivəsində tələbələr, həm Türkiyədə, həm də tərəfdaş ölkədə eyni vaxtda təhsil alaraq iki ölkənin diplomuna sahib ola bilirlər.

Tələbələrin Əlaqələndirilməsi və Akademik Dəstək Sistemi

İmtahansız qəbul əsasında qəbul olan tələbələr üçün universitetlər xüsusi akademik mentorluq və dəstək proqramları hazırlayır. Bu mentorlar tələbənin dərslərə adaptasiyası, semestr planlaması, dərs seçimi və gələcək akademik inkişafında yol göstərici funksiyasını yerinə yetirirlər.

Eyni zamanda kampus içi karyera mərkəzləri, təcrübə proqramları, könüllülük fəaliyyətləri və layihə əsaslı dərnəklərlə tələbənin fərdi inkişafı təmin edilir. Bu baxımdan, imtahansız qəbul olan tələbələr təhsildə heç bir fərq hiss etmədən keyfiyyətli şəkildə sistemə inteqrasiya oluna bilirlər.

İmtahansız ali təhsil modeli, Türkiyədə sadəlik, rahatlıq və çeviklik prinsipləri ilə inkişaf etdirilmişdir. Azərbaycanlı tələbələr üçün bu sistem, həm büdcəyə uyğunluq, həm də keyfiyyətli təhsil alma imkanı deməkdir. Əgər sənədlər düzgün təqdim olunarsa və tələb olunan ortalama təmin edilərsə, bu yol vasitəsilə seçilən ixtisasa daxil olmaq tamamilə mümkündür.

Bu yazı boyunca təqdim olunan proqram adları, universitetlər və yeni tələblər əsasında tələbələrə planlı və məqsədli yanaşma tövsiyə edilir.