İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsil : Təhsil Proqramları , Universitetlər

İsveçrə elm və təhsil sahəsində bütün dünyada nüfuz qazanmış ölkələrdən biridir. Yüksək standartlara malik universitetləri, araşdırma institutları və təhsil mühiti bu ölkəni Avropa və dünya tələbələri üçün cəlbedici edir. Son illərdə isə İsveçrədə qiyabi (qiyabi, eksternat və modul əsaslı) və distant (uzaqdan, online) təhsil formalarına maraq sürətlə artmaqdadır. Pandemiya dövründə bütün dünyada olduğu kimi, İsveçrədə də distant təhsil yeni bir mərhələyə qədəm qoydu. Bu gün artıq bu təhsil növləri yalnız “müvəqqəti çıxış yolu” deyil, həm də gələcəyin təhsil modeli kimi qiymətləndirilir. İsveçrədə təhsil alan azərbaycanlı və digər əcnəbi tələbələr də, yerli əhali də qiyabi və distant təhsilin üstünlüklərindən faydalanır.

İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsilin Tarixi və İnkişaf Dinamikası

İsveçrədə təhsildə yenilikçilik və adaptasiya ənənəsi uzun illərə söykənir. XX əsrin ortalarından etibarən, əsasən işləyən, ailə məsuliyyəti olan və ya fiziki məhdudiyyətləri olan şəxslər üçün qiyabi təhsil proqramları inkişaf etdirilməyə başlandı. Bu proqramlar əvvəlcə məktublaşma (correspondence) formasında aparılırdı, sonralar isə texnologiyaların inkişafı ilə yeni formatlar yarandı.

1990-cı illərdən başlayaraq, İsveçrədə internet əsaslı distant təhsil pilot layihələri test edildi. 2000-ci illərdə artıq bir neçə aparıcı universitetdə distant təhsil üzrə ayrıca fakültə və şöbələr fəaliyyətə başladı. Pandemiya isə bu prosesə əlavə təkan verdi – demək olar ki, bütün universitetlər ənənəvi auditoriya dərslərini distant formata keçirdi, yeni texnoloji həllər və metodikalar tətbiq olundu.

Hazırda İsveçrə universitetlərinin əksəriyyəti həm qiyabi, həm də distant təhsil proqramları təklif edir. Bu proqramlar təkcə bakalavr və magistratura ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda ixtisasartırma, MBA, sertifikat və professional inkişaf kurslarını da əhatə edir.

Qiyabi və Distant Təhsil Arasındakı Fərqlər və Xüsusiyyətlər

Bəzən bu iki termin bir-birinin yerinə işlədilir, lakin İsveçrədə qiyabi və distant təhsil arasındakı fərqlər aydın müəyyən edilib.

• Qiyabi təhsil – tədrisin əsas hissəsi müstəqil şəkildə aparılır, tələbələr yalnız müəyyən vaxtlarda (sessiyalar, imtahanlar, seminarlar və laboratoriyalar üçün) universitetə gəlirlər. Burada “modul” və “blended learning” (qarışıq) formatlar geniş yayılıb. Qiyabi təhsil xüsusilə işləyən, ailəli və ya yaşadığı yerdən universitetə tez-tez gələ bilməyən şəxslər üçün nəzərdə tutulur.
• Distant (uzaqdan) təhsil – bütün tədris prosesi, tədris materialları, mühazirələr, tapşırıqlar, imtahanlar və layihələr onlayn şəkildə həyata keçirilir. Tələbə harada yaşamasından asılı olmayaraq təhsil ala bilər. Distant təhsil həm yerli, həm də beynəlxalq tələbələr üçün tam çevik və açıqdır.
• İsveçrədə bəzən “qarışıq” formatlar (blended/hybrid learning) da tətbiq edilir. Burada tədrisin bir hissəsi online, bir hissəsi isə fiziki iştirak tələb edir.

İsveçrədə Qiyabi və Distant Təhsil Proqramları və Universitetlər

İsveçrədə bir sıra dövlət və özəl universitetlər, həmçinin beynəlxalq akkreditə olunmuş təhsil ocaqları qiyabi və distant təhsil proqramları təqdim edir. Aşağıda ən populyar və nüfuzlu universitetlər və onların proqramları haqqında ümumi məlumat verilmişdir:

Əlavə olaraq, bir çox özəl və beynəlxalq onlayn universitetlər də İsveçrə lisenziyası ilə fəaliyyət göstərir.

Qiyabi və Distant Təhsilin Təşkilatı və İdarəedilməsi

İsveçrədə distant və qiyabi təhsil xüsusi standartlar əsasında təşkil edilir. Tədris materialları universitetin xüsusi portalında yerləşdirilir. Tələbələr mühazirələri video, audio və ya yazılı formada izləyə, tapşırıqları online yükləyə və qiymətləndirə bilirlər. Bütün qiymətləndirmə sistemləri rəqəmsallaşdırılıb və şəffaflıq təmin edilir.

Sessiyalar və imtahanlar üçün bəzən universitetə fiziki gəlmək tələb olunur. Qiyabi təhsil proqramlarında tələbələrin universitetlə birbaşa ünsiyyəti üçün “face-to-face” günləri keçirilir. Distant təhsildə isə testlər və imtahanlar online proktorinq (video nəzarət) vasitəsi ilə təşkil edilir.

Əlavə olaraq, hər tələbəyə fərdi mentor və ya tutor təyin edilir. Onlar tələbənin təhsil prosesi, karyera planlaması və suallarına dəstək göstərirlər.

Distant Təhsildə Texnologiyaların Rolu və Platformalar

İsveçrədə distant təhsil keyfiyyətli və təhlükəsiz texnoloji infrastruktur tələb edir. Ən geniş istifadə olunan platformalar bunlardır:

• Moodle – açıq kodlu təhsil idarəetmə sistemi.
• Zoom/MS Teams/Webex – canlı mühazirə və seminarlar üçün.
• Canvas LMS – ABŞ və Avropa universitetlərində məşhur olan güclü platforma.
• Proctorio/ExamSoft – imtahanların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün istifadə olunur.

Bununla yanaşı, tələbələrə kitabxana resursları, e-jurnal və bazalara 24/7 çıxış imkanı verilir.

Qiyabi və Distant Təhsil Proqramlarına Qəbul Qaydaları

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil proqramlarına qəbul əsasən ümumi qəbul qaydalarına uyğundur. Bakalavr üçün attestat və ya ekvivalent sənəd, magistr üçün isə bakalavr diplomu tələb olunur. Əlavə olaraq, bəzi proqramlarda aşağıdakı sənədlər istənilir:

• Xarici dil bilikləri sertifikatı (TOEFL, IELTS və s.)
• Motivasiya məktubu və ya karyera planı
• CV və tövsiyə məktubları
• Onlayn müsahibə və ya qısa test

MBA və professional proqramlarda iş təcrübəsi də tələb oluna bilər.

Əlavə üstünlük kimi İsveçrə və ya Avropa Birliyi vətəndaşlığı, və ya İsveçrədə qanuni yaşamaq icazəsi qəbul prosesini asanlaşdıra bilər, amma distant proqramlar beynəlxalq tələbələr üçün tam açıqdır.

Qiyabi və Distant Təhsilin Beynəlxalq Tanınması və Diplomların Qiymətləndirilməsi

İsveçrədə akkreditə olunmuş universitetlərin distant və qiyabi proqramlarını bitirən məzunlara verilən diplomlar beynəlxalq səviyyədə tanınır. Bunun üçün aşağıdakı amillərə diqqət yetirmək lazımdır:

• Universitetin və proqramın dövlət və ya beynəlxalq akkreditasiyası.
• Təhsil formasının (on-campus, qiyabi, distant) diplomda və ya əlavədə qeyd olunması.
• İşəgötürən və digər ölkə universitetləri tərəfindən ekvivalentliyin tanınması.

Hazırda bir çox ölkədə, o cümlədən Azərbaycanda İsveçrə universitetlərinin distant diplomları nostrifikasiya edilir. Ancaq seçilən proqramın rəsmi akkreditasiyasına və tanınmasına xüsusi diqqət etmək lazımdır.

İsveçrədə Distant və Qiyabi Təhsil: Yerli və Xarici Tələbələr üçün İmkanlar

İsveçrə universitetləri yerli tələbələrlə yanaşı, müxtəlif ölkələrdən olan əcnəbi tələbələr üçün də açıqdır. Distant təhsil proqramları xaricdə yaşayan, işləyən, ailə məsuliyyəti daşıyan və ya fiziki məhdudiyyətləri olan şəxslər üçün böyük rahatlıq yaradır.

Azərbaycanlı tələbələr İsveçrədə distant təhsil alaraq:

• Avropa diplomu əldə edə,
• İxtisas üzrə bilik və bacarıqları inkişaf etdirə,
• İş və ailə həyatı ilə təhsili birləşdirə,
• Xaricə getmədən beynəlxalq təcrübə və əlaqələr qazana bilərlər.

Qiyabi təhsil isə əsasən İsveçrədə yaşayan, lakin iş və ya digər səbəblərdən tam zamanlı təhsilə qoşula bilməyənlər üçün uyğundur.

Distant və Qiyabi Təhsilin Üstünlükləri və Çətinlikləri

Üstünlüklər:

• Tam çevik vaxt idarəetməsi və istənilən yerdən təhsil imkanı.
• İxtisas və proqram seçiminin genişliyi.
• İş və ailə həyatı ilə təhsili paralel aparmaq imkanı.
• Xərclərin nisbətən az olması (yol, yaşayış və s. xərclər minimuma enir).
• Müasir texnologiyalar və resurslara fasiləsiz çıxış.

Çətinliklər:

• Özünüidarəetmə və motivasiya tələb olunur.
• Canlı ünsiyyət və real şəbəkə qurmaq imkanları məhduddur.
• Praktiki məşğələlər, laboratoriyalar və qrup işləri bəzi ixtisaslar üçün çətin təşkil olunur.
• Texniki problemlər və ya internetə çıxışda çətinliklər baş verə bilər.

Distant Təhsilin İş Dünyası və Karyera üçün Əhəmiyyəti

İsveçrədə distant və qiyabi təhsil iş dünyası üçün böyük üstünlüklər yaradır. Bir çox iri şirkətlər, beynəlxalq korporasiyalar və dövlət qurumları əməkdaşlarının ixtisasını artırmaq, MBA və ya professional diplomlar qazanmaq üçün distant proqramlardan istifadə edirlər. Onlayn təhsil işçinin yerini dəyişmədən, iş rejimini pozmadan yeni biliklər qazanmasına imkan verir. Bu isə əmək bazarında rəqabət üstünlüyü yaradır.

Qiyabi və Distant Təhsil üzrə Statistik Məlumat və Trendlər

Son illər statistik göstəricilər İsveçrədə distant və qiyabi təhsilə marağın sürətlə artdığını göstərir. 2024-cü ilin məlumatına görə:

• Magistratura və MBA proqramlarının 40%-dən çoxu qiyabi və ya distant formada təklif edilir.
• Distant təhsilə qoşulan əcnəbi tələbələrin sayı əvvəlki illə müqayisədə 35% artıb.
• İşləyən və ya ailəli şəxslər arasında distant təhsili seçənlərin faizi 60%-ə çatıb.

İsveçrədə ən çox distant və qiyabi təhsil alınan sahələr: biznes və idarəetmə, kompüter elmləri, hüquq, təhsil, maliyyə, psixologiya və marketinqdir.

Distant və Qiyabi Təhsilin Gələcək Perspektivləri və İnnovasiyaları

İsveçrədə təhsil sahəsində daim yeni texnologiyalar və pedaqoji metodikalar tətbiq olunur. Yapay intellekt, virtual reallıq, adaptiv öyrənmə platformaları və fərdi tədris planları distant və qiyabi təhsilin keyfiyyətini artırır. Gələcəkdə distant laboratoriyalar, simulyasiya mərkəzləri və qlobal virtual kampuslar daha da inkişaf etdiriləcək.

Təhsil ekosistemində “life-long learning” (ömürboyu təhsil) konsepsiyası yayılır. İnsanlar yalnız ali məktəb dövründə deyil, həyatlarının istənilən mərhələsində yeni ixtisas və biliklər əldə edə bilirlər.

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil müasir təhsil sisteminin ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Geniş proqram seçimi, beynəlxalq akkreditasiya, çevik tədris modelləri və yüksək texnologiyalar bu ölkəni qiyabi və distant təhsil üçün ideal məkana çevirir. Həm İsveçrədə yaşayan, həm də dünyanın istənilən ölkəsində olan tələbələr İsveçrə diplomuna sahib olmaq şansını əldə edirlər. Seçim zamanı proqramın keyfiyyətinə, akkreditasiyasına və təhsil formatının şəxsi məqsəd və imkanlarınıza uyğunluğuna diqqət etmək lazımdır.

Distant və qiyabi təhsil gələcəyin təhsil modelidir və İsveçrə bu sahədə liderliyini qoruyur. Müasir əmək bazarında bilik və bacarıqların davamlı yenilənməsi tələb olunduğu üçün, bu formatlar getdikcə daha da aktuallaşacaq.

Ən Çox Verilən Suallar

1.İsveçrədə distant təhsil diplomu beynəlxalq səviyyədə tanınırmı?
Bəli, akkreditə olunmuş universitetlərin distant diplomları beynəlxalq səviyyədə tanınır.

2.Qiyabi və distant təhsil proqramları üçün tələbə vizası lazımdırmı?
Əgər fiziki olaraq İsveçrədə yaşamırsınızsa, distant təhsil üçün viza tələb olunmur.

3.İsveçrədə distant təhsilin ödənişləri necədir?
Proqramdan və universitetdən asılı olaraq ödənişlər dəyişir, amma adətən ənənəvi təhsildən daha sərfəlidir.

4.İsveçrə universitetlərinə distant təhsil üçün necə müraciət etmək olar?
Online ərizə forması doldurulur, tələb olunan sənədlər yüklənir və müsahibə təşkil edilə bilər.

5.Distant təhsil zamanı laboratoriya və praktiki məşğələlər necə olur?
Bəzi ixtisaslarda virtual laboratoriyalar və simulyasiya platformaları istifadə edilir.

6.Qiyabi və distant proqramlarda imtahanlar necə verilir?
Imtahanlar onlayn şəkildə proktorinq sistemi ilə və ya fiziki mərkəzlərdə keçirilə bilər.

7.İsveçrədə distant MBA proqramı varmı?
Bəli, bir çox universitet və biznes məktəbi distant MBA proqramları təklif edir.

8.Distant təhsil üçün texniki avadanlıq lazımdırmı?
Standart kompüter, sabit internet və bəzi proqramlar kifayətdir.

9.Əcnəbi tələbələr üçün İsveçrədə distant təhsil proqramlarına qəbul asandırmı?
Əsas tələblərə cavab verən hər bir əcnəbi distant proqramlara asanlıqla qəbul ola bilər.

10.Distant və qiyabi diplomlar işəgötürənlər tərəfindən necə qiymətləndirilir?
Beynəlxalq akkreditasiyalı diplomlar işəgötürənlər tərəfindən müsbət qarşılanır.