İsveçdə Təhsil Haqları : Xüsusi şərtlər, Güzəştlər – ƏN SON 2025

İsveç uzun illərdir dünyanın ən qabaqcıl təhsil sistemlərindən biri kimi tanınır. Skandinaviya ölkələri arasında innovativ və bərabər imkanlar təqdim edən ali təhsil modeli ilə seçilən İsveç, həm yerli, həm də beynəlxalq tələbələr üçün diqqətçəkici təhsil mərkəzidir. Buradakı universitetlər elmi tədqiqatlara, tətbiqi biliklərin inkişafına və tələbələrin qlobal bacarıqlara yiyələnməsinə xüsusi önəm verir. Bu ölkədə təhsil haqlarının və ümumilikdə ali təhsilin maliyyə yükünün necə qurulduğu, Azərbaycanlı gənclərin də getdikcə artan marağı fonunda xüsusi aktuallıq daşıyır.

İsveçdə təhsil haqlarının müəyyənləşdirilmə qaydası, müxtəlif tələbə kateqoriyalarına tətbiq olunan fərqli ödəniş siyasətləri, təqaüd və maliyyə dəstəyi imkanları, həmçinin yaşayış və əlavə xərclərin spesifik nüansları barədə yanlış təsəvvürlər geniş yayılıb. Təkcə “təhsil pulsuzdur” və ya “çox bahadır” tipli ümumiləşdirilmiş fikirlər reallığı tam əks etdirmir. Əslində, İsveçdə universitet təhsilinin maliyyə tərəfləri mürəkkəb, çoxpilləli və şəffafdır.

İsveç Təhsil Sisteminin Maliyyə Strukturu

İsveçdə ali təhsil müəssisələri əsasən dövlət universitetləri və özəl universitetlər olaraq iki qrupa ayrılır. Əksər universitetlər dövlətə məxsusdur və bu universitetlərdə təhsil haqları tələbənin vətəndaşlığına görə dəyişir. Avropa İttifaqı və Avropa İqtisadi Zonası (Aİ/AİZ) ölkələrinin vətəndaşları üçün dövlət universitetlərində bakalavr və magistr pilləsində təhsil pulsuzdur. Lakin digər ölkələrin vətəndaşları, o cümlədən Azərbaycanlı tələbələr, əsasən təhsil haqlarını ödəməlidirlər.

Dövlət universitetlərində təhsil haqları ixtisasdan, proqramın səviyyəsindən və universitetin nüfuzundan asılı olaraq dəyişir. Özəl universitetlərdə isə qiymətlər ümumiyyətlə daha yüksəkdir. Eyni zamanda, bəzi texniki və sənət yönümlü proqramlar xüsusi qiymətlərlə fərqlənə bilər.

Məsələnin ikinci vacib tərəfi odur ki, təhsil haqları əsasən yalnız tədris prosesinə aid olur; yataqxana, həyat sığortası, tələbə birliyi haqqı və digər xərclər təhsil haqlarına daxil edilmir. Bu faktorlar tələbənin ümumi büdcəsini ciddi şəkildə təsir edir.

Təhsil Haqları və Proqramlar üzrə Fərqlər

İsveçdə təhsil haqları əsasən aşağıdakı amillərə görə fərqlənir:

1. İxtisas sahəsi və proqram növü: Texnologiya, təbiət elmləri, incəsənət, biznes, hüquq və sosial elmlər kimi sahələr üzrə qiymət fərqləri böyük ola bilər.
2. Universitetin yerləşdiyi region: Stockholm, Uppsala, Lund, Göteborg kimi iri şəhərlərdə yerləşən universitetlərdə təhsil haqları adətən daha yüksək olur.
3. Proqramın dərəcəsi: Bakalavr və magistr proqramları arasında ödəniş fərqləri olur.
4. Dərs dili və proqramın xüsusiliyi: İngilis dilində tədris olunan proqramlar adətən əlavə haqlarla müşayiət olunur.

Aşağıdakı cədvəldə 2024-2025-ci tədris ili üçün İsveçdə seçilmiş universitetlərin təhsil haqları ümumiləşdirilib:

Qeyd: SEK – İsveç kronası. Qiymətlər təxmini və illik əsasladır, dəqiq məlumat üçün universitetlərin rəsmi saytlarından istifadə etmək lazımdır.

İsveçdə Təhsil Haqqının Ödənilmə Qaydaları

İsveçdə təhsil haqqının ödənilməsi bir neçə mərhələdə həyata keçirilir. Universitetə qəbul olunan tələbə qeydiyyatdan keçməzdən öncə illik və ya semestr üzrə ödənişini həyata keçirməlidir. Ödəniş zamanı aşağıdakı qaydalara riayət olunur:

• İlk ödəniş adətən viza müraciəti üçün tələb olunur və bir semestri əhatə edir.
• Növbəti ödənişlər tədris ili ərzində hissə-hissə və ya illik qaydada həyata keçirilə bilər.
• Təhsil haqqı ödənilmədikdə tələbənin statusu dondurulur və ya ləğv olunur.

Bütün ödənişlər bank köçürməsi və ya onlayn ödəniş sistemləri vasitəsilə edilir. Universitetlər ödəniş qəbzini təqdim etdikdən sonra tələbə İsveçdə təhsil vizası üçün müraciət edə bilər.

Təhsil Haqqını Formalaşdıran Amillər və Xüsusi Şərtlər

Təhsil haqqının formalaşmasında aşağıdakı amillər mühüm rol oynayır:

• Tədris resurslarının səviyyəsi: İxtisas laboratoriyaları, kompüter otaqları, xüsusi layihə platformaları kimi resurslar proqramların qiymətinə təsir edir.
• Tədqiqat imkanları: Bəzi proqramlarda əlavə tədqiqat fondları ayrılır və bu da qiymətlərə təsir edir.
• Əlavə xidmətlər: Bəzən proqramlara daxil olan əlavə kurslar, işə hazırlıq proqramları və ya mentorluq xidmətləri təhsil haqqına əlavə olunur.

Təhsil haqqının məbləği rəsmi sənədlərdə dəqiqliklə göstərilir və bu rəqəmlər hər il universitet rəhbərliyi tərəfindən yenilənir.

Təqaüdlər və Maliyyə Dəstəyi İmkanları

İsveçdə təhsil haqqının yüksək olması təqaüd və maliyyə dəstəyi proqramlarının inkişafına səbəb olub. Xarici tələbələr, o cümlədən Azərbaycanlılar üçün müxtəlif növ təqaüdlər mövcuddur:

1. İsveç İnstitutunun təqaüdləri: Magistr proqramları üçün nəzərdə tutulub, təhsil haqqı və bəzən yaşayış xərclərini tam və ya qismən qarşılayır.
2. Universitet daxili təqaüdlər: Bəzi universitetlər akademik göstəriciləri yüksək olan tələbələrə ödənişdə güzəştlər təqdim edir.
3. Avropa Birliyi proqramları: Erasmus+ və digər mübadilə proqramları çərçivəsində müəyyən ixtisaslar üzrə əlavə maliyyə imkanları olur.

Təqaüd üçün müraciət qaydaları və seçim şərtləri hər universitetdə fərqlidir və vaxtında müraciət etmək lazımdır. Təqaüdlərin böyük əksəriyyəti akademik göstəriciləri və sosial statusu əsas götürür.

Yaşayış və Əlavə Xərclər

Təhsil haqqı ilə yanaşı, İsveçdə tələbənin ən böyük xərci yaşayış, qida və digər gündəlik ehtiyaclarla bağlıdır. Orta hesabla tələbə aşağıdakı xərclərlə qarşılaşır:

• Yataqxana və ya kirayə mənzil: Aylıq 3,500–7,000 SEK arası dəyişir.
• Qida və gündəlik ehtiyaclar: Aylıq 2,000–3,000 SEK.
• Nəqliyyat: Aylıq tələbə kartı 550–650 SEK.
• Kitablar və materiallar: Semestr ərzində 800–1,500 SEK.

Bir tələbənin aylıq orta xərci təxminən 8,000–10,000 SEK civarındadır. Təhsil haqqı bu məbləğlərə daxil edilmir və ayrıca ödənilir.

İsveçdə Təhsil Haqqının Qlobal Kontekstdə Qiymətləndirilməsi

İsveç universitetləri dünyanın bir çox ölkəsi ilə müqayisədə təhsil haqqı baxımından orta səviyyədə qiymətləndirilir. Məsələn, Böyük Britaniyada illik təhsil haqqı 15,000–25,000 ABŞ dolları arasında dəyişə bilər. ABŞ-da isə bu məbləğ bəzi universitetlərdə 30,000–50,000 dolları keçə bilər. İsveçdə isə təhsil haqları adətən 10,000–15,000 dollar arasında dəyişir ki, bu da ölkənin verdiyi sosial dəstək və tələbələr üçün əlverişli şərait hesabına real seçim olur.

İsveçdə Təhsil Haqqının Azaldılması və Güzəşt Mexanizmləri

İsveçdə bəzi universitetlər xüsusi proqramlar, mübadilə və qısamüddətli kurslar üçün təhsil haqqının azaldılması və ya tamamilə ləğvi barədə təşəbbüslər həyata keçirir. Məsələn, tələbə təcrübə proqramında və ya elmi layihədə iştirak edirsə, bəzi hallarda əlavə güzəştlər tətbiq oluna bilər. Aİ və AİZ ölkələrindən olan tələbələr üçün isə ali təhsil tamamilə pulsuzdur.

İsveçdə ali təhsil yalnız bilik və inkişaf imkanları ilə deyil, həm də şəffaf maliyyə mexanizmləri və geniş təqaüd imkanları ilə seçilir. Burada təhsil almaq istəyən hər bir gənc öz maliyyə resurslarını və universitetlərin şərtlərini diqqətlə analiz etməli, seçimini bu prinsiplərə uyğun qurmalıdır. İsveç cəmiyyəti ali təhsilə və tələbə rifahına çox böyük önəm verir. Universitetlərin yüksək keyfiyyətli təhsil təklif etməsi, sosial dəstək, tələbələr üçün geniş imkanlar və tədqiqat mühitinin güclü olması nəticədə investisiya kimi qiymətləndirilə bilər. Burada təhsil almaq üçün ödənilən hər bir ödəniş, əslində, gələcək uğurlu karyeranın, şəxsi və peşəkar inkişafın əsasını təşkil edir.

Ən Çox Verilən Suallar