Rumıniyada Təhsil : SAT ,Dövlət Xətti , DİM İlə

Azərbaycanlı gənclərin son illərdə təhsil almaq üçün ən çox üstünlük verdiyi ölkələr arasında Rumıniya xüsusi yer tutur. Qərb təhsil standartları, əlçatan təhsil haqları, zəngin mədəniyyət və beynəlxalq tanınan diplomlar Rumıniyada təhsil almaq istəyənlərin sayını ildən-ilə artırır. Rumıniya universitetləri müxtəlif qəbul mexanizmləri, o cümlədən DIM (Direct Institutional Method), SAT (Scholastic Assessment Test) və dövlət xətti ilə qəbul kimi müxtəlif imkanlar təqdim edir. Hər bir yolun özünəməxsus prosedurları, tələbləri və üstünlükləri mövcuddur.

Rumıniyada Təhsil Sistemi və Beynəlxalq Abituriyentlər üçün İmkanlar

Rumıniya Avropa İttifaqı ölkəsi olmaqla bərabər, beynəlxalq tələbələrə açıq və çoxşaxəli təhsil imkanları təqdim edir. Bu ölkənin ali təhsil müəssisələri əsasən dövlət və özəl universitetlərdən ibarətdir və Bologna prosesi çərçivəsində Avropada vahid diplom tanınmasına zəmanət verir. Universitetlərdə bakalavr, magistr və doktorantura pillələri üzrə müxtəlif ixtisaslar mövcuddur. Azərbaycandan gələn tələbələr üçün əsasən tibb, mühəndislik, iqtisadiyyat, informasiya texnologiyaları və humanitar ixtisaslar populyardır. Rumıniyada təhsil almaq üçün ən çox istifadə olunan qəbul yolları arasında DIM, SAT və dövlət xətti proqramları xüsusi diqqət çəkir.

DIM (Direct Institutional Method) ilə Qəbul Prosesi

DIM – birbaşa universitetə müraciət əsasında qəbul prosedurudur və beynəlxalq tələbələr üçün ən çevik qəbul metodlarından biri sayılır. Bu metodda abituriyentlər Rumıniya universitetinin rəsmi qəbul komissiyasına onlayn və ya poçt vasitəsilə birbaşa sənədlərini təqdim edirlər. Burada əsas şərtlərdən biri abituriyentin orta məktəb və ya bakalavr attestatının, notarial təsdiqli tərcüməsinin, motivasiya məktubunun, tövsiyə məktublarının və bəzi hallarda dil biliklərini təsdiq edən sertifikatın (IELTS, TOEFL və s.) təqdim edilməsidir. Bəzi universitetlər əlavə müsahibə və ya test imtahanı da təşkil edə bilirlər.

DIM metodunun üstünlükləri ondan ibarətdir ki, müraciət edən şəxs seçim və sənəd göndərmə mərhələlərində sərbəstdir, qəbul şansını artırmaq üçün bir neçə universitetə paralel olaraq sənəd göndərə bilər. Eyni zamanda, birbaşa universitetlə əlaqədə olmaq abituriyentə bütün rəsmi prosedurlar barədə ətraflı məlumat almaq imkanı yaradır. Qəbul və sənədləşmə müddəti adətən 1-2 ay çəkir və nəticələr elektron poçt vasitəsilə göndərilir. DIM vasitəsilə qəbul zamanı təhsil haqqı və digər ödənişlər universitetin qaydalarına uyğun həyata keçirilir.

SAT (Scholastic Assessment Test) İlə Qəbul və Fərqləndirici Xüsusiyyətlər

SAT əsasən ABŞ universitetlərinə qəbul üçün istifadə olunan beynəlxalq qiymətləndirmə imtahanıdır. Lakin son illərdə bir sıra Rumıniya universitetləri də, xüsusilə ingilis dilli proqramlara qəbul zamanı, SAT nəticələrini nəzərə alırlar. SAT balı tələbənin riyaziyyat, oxu-anlama və yazı üzrə ümumi bilik səviyyəsini müəyyən edir. Bu imtahandan yüksək bal toplamaq, xüsusilə ixtisaslaşmış və beynəlxalq statuslu universitetlərə qəbul zamanı ciddi üstünlük verir.

Rumıniyada SAT balı ilə qəbul etmək istəyən abituriyentlər əvvəlcə universitetlərin rəsmi saytında bu imtahanın qəbul edilib-edilmədiyini yoxlamalıdırlar. Əgər universitet SAT nəticəsini qəbul edirsə, həmin balın təqdim edilməsi və əlavə sənədlərlə birlikdə müraciət proseduru başlayır. Bu metodun əsas fərqliliyi, beynəlxalq standartlara uyğun, obyektiv qiymətləndirmə əsasındadır və abituriyentlərin ingilis dilində akademik bacarıqlarını əks etdirir. SAT ilə qəbul zamanı bəzi universitetlər əlavə müsahibə və ya sənəd yoxlaması da keçirə bilirlər.

Dövlət Xətti ilə Təhsil və Onun Xüsusiyyətləri

Dövlət xətti ilə təhsil Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Rumıniya hökuməti arasında mövcud olan dövlət proqramları, ikitərəfli sazişlər və təqaüd layihələri əsasında həyata keçirilir. Bu proqramlar adətən ən istedadlı və yüksək nəticə göstərən abituriyentlər üçün nəzərdə tutulur. Dövlət xətti vasitəsilə təhsil almaq üçün abituriyentlər əvvəlcə Azərbaycanda keçirilən müsabiqədə iştirak etməli, müəyyən keçid balı toplamalı və tələblərə uyğun olmalıdırlar. Müsabiqədən uğurla keçən namizədlər dövlət xətti ilə Rumıniya universitetlərinə yönləndirilir və əksər hallarda təhsil haqqı dövlət vəsaiti hesabına qarşılanır.

Dövlət xətti ilə təhsil almağın əsas üstünlüyü həm maliyyə yükünün azaldılması, həm də təhsil və yaşamaq xərcləri üçün təqaüdlərin verilməsidir. Bəzi hallarda tələbələrə yataqxana, tibbi sığorta və nəqliyyat xərclərinin ödənilməsi də təmin edilir. Dövlət xətti proqramları həm bakalavr, həm də magistratura və doktorantura səviyyələrini əhatə edir. Proqramda iştirak edən tələbələrin gələcəkdə ölkəyə geri dönərək ixtisasları üzrə işləməsi də şərt kimi qoyula bilər.

Sənəd Qəbulu və Müraciət Prosedurları

Rumıniyada DIM, SAT və dövlət xətti ilə təhsil üçün tələb olunan sənədlər əsasən ortaq olsa da, hər bir metodun özünəməxsus əlavə tələbləri mövcuddur. Ən vacib sənədlərə aşağıdakılar daxildir: orta məktəb attestatı və ya bakalavr diplomu, fənlər üzrə qiymət cədvəli (transkript), pasport surəti, tibbi arayış, dil biliklərini təsdiqləyən sertifikat, motivasiya məktubu, tövsiyə məktubu, bəzi ixtisaslar üçün portfoliolar. Sənədlər ingilis və ya rumın dilinə tərcümə və notarial təsdiq olunmalıdır.

Qəbul üçün onlayn platformalar və universitetlərin rəsmi saytları vasitəsilə elektron müraciət edilir. Dövlət xətti proqramlarında isə sənədlər əvvəlcə Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin elektron sistemi vasitəsilə təqdim olunur. Sənəd qəbulu prosesi başa çatdıqdan sonra, abituriyentlər müsahibə, onlayn test və ya əlavə imtahan mərhələsinə dəvət oluna bilərlər. Qəbul nəticələri universitet və ya nazirlik tərəfindən elan edilir.

Dil Tələbləri və Hazırlıq Proqramları

Rumıniyada təhsil proqramları əsasən rumın və ingilis dillərində aparılır. Bəzi universitetlərdə alman və fransız dilli proqramlar da mövcuddur. Abituriyentlər seçilən proqramın dilində biliklərini təsdiq etmək üçün beynəlxalq sertifikat (IELTS, TOEFL və ya universitetin daxili dil imtahanı) təqdim etməlidirlər. Rumın dilində təhsil almaq istəyənlər üçün adətən bir illik hazırlıq kursu təklif olunur. Bu kurslarda tələbələr həm dil, həm də ixtisas üzrə baza bilikləri əldə edirlər.

Hazırlıq kursunun sonunda tələbələr imtahan verir və uğurla bitirənlər əsas ixtisas üzrə təhsilə başlayırlar. Ingilis dilində təhsil seçənlər üçün isə universitetin minimum dil tələbləri (məsələn, IELTS 6.0 və ya TOEFL 80 bal) olmalıdır. Bəzi proqramlarda müsahibə mərhələsi də dil biliklərini yoxlamaq üçün tətbiq edilir.

Təhsil Haqqı, Təqaüdlər və Yaşayış Xərcləri

Rumıniyada təhsil haqqı seçilən ixtisas, universitet və tədris dilindən asılı olaraq dəyişir. Dövlət universitetlərində bakalavr pilləsində illik təhsil haqqı adətən 2000-4000 avro arasında dəyişir, tibb və stomatologiya kimi ixtisaslarda bu rəqəm 5000-7000 avroya çata bilər. Magistr və doktorantura pillələrində isə təhsil haqqı bir qədər yüksəkdir. Özəl universitetlərdə isə bu məbləğ daha çox ola bilər.

Beynəlxalq tələbələr üçün müxtəlif növ təqaüd proqramları mövcuddur. Dövlət xətti ilə göndərilən tələbələr üçün təhsil haqqı və bəzi hallarda yaşayış xərcləri tam və ya qismən ödənilir. Universitetlər daxili təqaüdlər, eləcə də Avropa Komissiyasının Erasmus+ proqramı vasitəsilə tələbələrə maliyyə dəstəyi təklif edirlər. Yaşayış xərcləri isə şəhərdən və şəxsi tərzdən asılı olaraq dəyişsə də, orta hesabla ayda 400-600 avro arası xərclə qarşılanır. Tələbələr yataqxana, kirayə mənzil və ya hostellərdə yerləşə bilərlər.

Rumıniyada Təhsil Alanların Üstünlükləri və Diplomların Tanınması

Rumıniyada ali təhsil almağın əsas üstünlükləri arasında beynəlxalq səviyyədə tanınan diplom, Avropa İttifaqı ölkələrində işləmək və ya təhsil almaq üçün açıq imkanlar, yüksək səviyyəli təhsil proqramları və əlverişli qiymət siyasəti ön plana çıxır. Universitetlərin təhsil prosesi Avropa təcrübəsinə əsaslandığından, məzunlar həm ölkə daxilində, həm də xaricdə rahatlıqla işə düzələ bilirlər. Təhsil müddətində tələbələr praktikalar, tələbə dəyişmə proqramları və startap layihələrində iştirak edərək, öz peşəkar bacarıqlarını artırırlar.

Rumıniya diplomları həm Azərbaycanda, həm də Avropa və dünyanın əksər ölkələrində tanınır. Azərbaycan Təhsil Nazirliyi tərəfindən diplomların tanınması proseduru mövcuddur və bunun üçün müəyyən sənədlər təqdim edilməlidir. Diplomun tanınması ölkəyə qayıtdıqdan sonra işə qəbul və ya magistratura, doktorantura təhsili üçün zəruridir.

DIM, SAT və Dövlət Xətti ilə Təhsilin Müqayisəsi

Aşağıdakı cədvəldə DIM, SAT və dövlət xətti ilə təhsil imkanlarının əsas fərqləri və oxşarlıqları əks olunur:

Təhsil Prosesi və Akademik Mühit

Rumıniya universitetlərində təhsil prosesi müasir laboratoriyalar, araşdırma imkanları, geniş kitabxanalar və tələbə mərkəzli dərs metodları ilə fərqlənir. Tələbələr layihə əsaslı tapşırıqlarda, startap proqramlarında və beynəlxalq konfranslarda iştirak edə bilirlər. Həmçinin, universitetlərdə çoxsaylı tələbə klubları, idman dərnəkləri və mədəni tədbirlər təşkil olunur ki, bu da əcnəbi tələbələrin cəmiyyətə inteqrasiyasını asanlaşdırır.

Universitetlər tələbələr üçün karyera planlaşdırması, praktik iş imkanları, məsləhət xidmətləri kimi dəstək proqramları təklif edir. Avropa İttifaqı ölkəsində təhsil almaq tələbələrə Erasmus+ kimi proqramlar vasitəsilə digər ölkələrdə təcrübə keçmək və ya əlavə ixtisaslar üzrə kurslarda iştirak etmək imkanı yaradır.

Rumıniyada DIM, SAT və dövlət xətti ilə təhsil almaq azərbaycanlı abituriyentlər üçün geniş imkanlar açır. Hər üç metod öz-özlüyündə fərqli üstünlüklər və prosedurlar təklif edir. DIM çevik və birbaşa müraciət üstünlüyü, SAT beynəlxalq səviyyədə obyektiv qiymətləndirmə və dövlət xətti isə tam və ya qismən təqaüd dəstəyi ilə seçilir. Rumıniya diplomlarının beynəlxalq səviyyədə tanınması, yüksək təhsil standartları və əlverişli xərclər bu ölkəni ən cazibədar istiqamətlərdən birinə çevirir. Tələbələrin müraciət zamanı bütün mərhələləri diqqətlə izləməsi, sənədləri düzgün hazırlaması və universitetlərlə aktiv əlaqədə olması uğurlu qəbul üçün əsas şərtlərdəndir. Hər bir abituriyent seçim edərkən öz məqsədlərini, maliyyə imkanlarını və ixtisas meyllərini nəzərə almalıdır. Təhsilini Rumıniyada davam etdirmək istəyənlər üçün bu ölkə yeni həyat, geniş peşəkar perspektivlər və şəxsi inkişaf üçün möhtəşəm bir platformadır.