Bolqarıstanda Təhsil Haqqı: Ödənişlər, İxtisaslar 

Avropa Birliyinin üzvü olan Bolqarıstan, həm təhsil keyfiyyəti, həm də münasib təhsil haqları ilə xarici tələbələr üçün cəlbedici bir mərkəzə çevrilmişdir. Xüsusilə son illərdə Azərbaycan və digər MDB ölkələrindən minlərlə gənc Bolqarıstan universitetlərinə üz tutur. Bolqarıstanda təhsil haqqı həm dövlət, həm də özəl ali məktəblərdə əlçatan səviyyədədir və Avropa ilə müqayisədə bir neçə dəfə aşağıdır. Eyni zamanda, təhsil ödənişlərinin proqram və ixtisasdan asılı olaraq dəyişməsi, həmçinin əlavə xərclər və maliyyə yardımı imkanları valideyn və tələbələr üçün vacib araşdırma mövzusudur.

Bolqarıstan Təhsil Sistemində Təhsil Haqqının Formalaşması

Bolqarıstanda ali təhsil dövlət tərəfindən dəstəklənir və Təhsil və Elm Nazirliyinin nəzarəti altında həyata keçirilir. Universitetlərin əksəriyyəti dövlət universitetləridir və yalnız bir neçə özəl ali məktəb fəaliyyət göstərir. Təhsil haqqı proqramın səviyyəsinə (bakalavr, magistr, doktorantura), seçilən ixtisasa, universitetin statusuna (dövlət və ya özəl) və tələbənin vətəndaşlıq statusuna görə müəyyən edilir.

Dövlət universitetlərində Bolqarıstan vətəndaşları üçün təhsil haqqı ən minimal səviyyədədir. Xarici vətəndaşlar üçün isə bu məbləğ bir qədər yüksək olur. Özəl universitetlərdə isə təhsil haqqı adətən daha bahadır və proqramdan asılı olaraq dəyişir.

Bakalavr Proqramlarında Təhsil Haqqı

Bolqarıstanda bakalavr pilləsində xarici tələbələr üçün təhsil haqları geniş diapazonda dəyişir. Bu ödəniş universitetin nüfuzuna, ixtisasın populyarlığına və tədris dilinə görə fərqlənir. Bolqar dilində təhsil proqramlarında təhsil haqqı, adətən, ingilis dilli proqramlardan aşağı olur.

Ənənəvi bakalavr proqramlarında illik təhsil haqqı adətən 2000 avrodan başlayır və bəzi nüfuzlu universitetlərdə və ixtisaslarda 4000 avroya qədər yüksələ bilir. Məsələn, texniki və humanitar sahələrdə bu məbləğ 2000-3000 avro civarında dəyişirsə, tibb, stomatologiya, farmasiya kimi prestijli ixtisaslarda illik ödəniş 7000-9000 avro həddinə çata bilər.

Tədris dilinin də rolu böyükdür: İngilis və digər xarici dillərdə olan proqramlarda təhsil haqqı 10-20% daha yüksək olur.

Magistr Proqramlarında Təhsil Haqqı

Magistratura pilləsində təhsil haqları bakalavr pilləsinə nisbətən çox fərqli deyil, lakin proqramların müddətinə və ixtisasın spesifikliyinə görə dəyişir. Əksər proqramlarda magistr pilləsi 1-2 il davam edir və illik ödəniş adətən 2200-4500 avro aralığındadır.

İqtisadiyyat, hüquq, menecment və kompüter elmləri kimi ixtisaslarda qiymətlər 2200-3500 avro civarındadır. Tibb və mühəndislik ixtisaslarında isə bu rəqəm daha yüksək olur, xüsusilə ingilis dilli proqramlarda 4000-6000 avroya qədər çata bilir.

Tibb və Stomatologiya Fakültələrində Təhsil Haqqı

Bolqarıstan tibb və stomatologiya fakültələrində təhsil almaq istəyən xarici tələbələr üçün təhsil haqqı ən yüksək ixtisaslar sırasında yer alır. Bu ixtisaslar Avropa və dünya miqyasında tanındığı üçün, qəbul üçün rəqabət də yüksək olur.

Tibb təhsili üzrə illik təhsil haqqı 7000-9000 avro, stomatologiya üzrə isə 8000-9500 avro aralığında dəyişir. Bəzi universitetlərdə isə bu məbləğ illik olaraq artımla yenilənə bilər.

Bu ixtisaslarda həm Bolqar, həm də İngilis dili bölmələri var. Xarici tələbələrin əksəriyyəti ingilis dilində olan proqramları seçir və bu zaman ödəniş, adətən, bolqar dilli proqramlardan 1000-2000 avro artıq olur.

Hazırlıq (Foundation) İli və Təhsil Haqqı

Xarici tələbələrin əksəriyyəti Bolqarıstanda əsas təhsilə başlamazdan əvvəl hazırlıq (foundation) ilində oxuyur. Bu proqramlar əsasən bolqar dilini və gələcək ixtisas fənlərini öyrətməyə yönəlib.

Hazırlıq ili üzrə illik təhsil haqqı adətən 2000-3500 avro təşkil edir. Bu proqramlar, xüsusilə tədris dilini bilməyənlər üçün məcburi sayılır və məzun olduqdan sonra əsas pilləyə keçmək olur.

Özəl Universitetlərdə Təhsil Haqqı

Bolqarıstanda bir neçə özəl universitet fəaliyyət göstərir və burada təhsil haqqı dövlət universitetlərinə nisbətən daha yüksəkdir. Özəl ali məktəblərdə illik təhsil haqqı, adətən, 4000-7000 avro arasında dəyişir. Bəzi yüksək reytinqli özəl universitetlərdə isə bu məbləğ 10.000 avroya qədər arta bilər.

Özəl universitetlərin üstünlüyü müasir maddi-texniki baza, kiçik qruplar, fərdi yanaşma və beynəlxalq proqramlarla sıx əməkdaşlıqdır.

Xarici Tələbələr üçün Əlavə Xərclər

Təhsil haqqı ilə yanaşı, xarici tələbələr üçün digər məcburi xərclər də mövcuddur:

• Universitet qeydiyyat və inzibati ödənişlər (adətən 200-300 avro)
• Sağlamlıq sığortası (təxminən 100-200 avro/il)
• Vizanın alınması və uzadılması xərcləri
• Yaşayış və yataqxana ödənişləri (300-500 avro/ay)
• Kitab və materiallar üçün əlavə xərclər (100-200 avro/il)

Bütün bu xərcləri nəzərə almaq tələbələr və valideynlər üçün vacibdir.

Təhsil Haqqının Ödəniş Qaydaları və Mərhələləri

Bolqarıstan universitetləri ödənişlərin mərhələli şəkildə (illik və ya semestr üzrə) ödənilməsini təmin edir. Adətən, ilk qəbul məktubu alındıqdan sonra təhsil haqqının müəyyən faizi (məsələn, 30-50%) ilkin olaraq ödənir. Bu məbləğ ödəndikdən sonra universitet tərəfindən rəsmi dəvət məktubu verilir, tələbə viza üçün müraciət edə bilər.

Qalan məbləğ isə semestrin əvvəlində və ya ikinci yarısında ödənilə bilər. Bəzi universitetlərdə tam ödəniş etdikdə əlavə endirim və güzəşt imkanları da təqdim edilir.

Təqaüdlər və Endirim İmkanları

Bolqarıstan hökuməti və bəzi universitetlər xarici tələbələr üçün müxtəlif təqaüd proqramları və maliyyə dəstəyi elan edir. Bu təqaüdlər adətən akademik göstəricilərə, sosial vəziyyətə və ölkələrarası razılaşmalara əsaslanır.

Ənənəvi təqaüd növləri:

• Akademik müvəffəqiyyətə görə endirimlər
• Sosial statusa görə (əlillər, aztəminatlı ailələr və s.)
• Azərbaycan və Bolqarıstan arasında təhsil əməkdaşlığı çərçivəsində ayrılan xüsusi təqaüdlər

Bu imkanlardan yararlanmaq üçün vaxtında və düzgün sənədlərlə müraciət etmək vacibdir.

Təhsil Haqqının İxtisas və Universitetlərə görə Müqayisəsi

Aşağıdakı cədvəldə Bolqarıstan universitetlərində əsas ixtisaslar üzrə xarici tələbələr üçün illik təhsil haqqının müqayisəsi təqdim olunur:

Məlumatlar universitetlərin 2024/2025 tədris ili üzrə rəsmi mənbələri əsasında hazırlanıb.

Azərbaycanlı Tələbələr üçün Maliyyə Planlaşdırılması

Azərbaycandan Bolqarıstana oxumağa gedən tələbələr üçün təhsil haqqı ilə bağlı maliyyə planlaması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Tələbələrə məsləhət olunur ki, yalnız təhsil haqqı deyil, əlavə xərcləri (yaşayış, sığorta, gündəlik xərclər və s.) nəzərə alsınlar və ümumi illik büdcəni buna əsasən planlaşdırsınlar.

Tipik olaraq, Bolqarıstanda bir bakalavr tələbəsinin illik xərci (təhsil haqqı + yaşayış) 4000-12.000 avro aralığında olur. Tibb ixtisasında oxuyanlar üçün isə bu məbləğ daha yüksəkdir. Ödənişlərin vaxtında və rəsmi şəkildə həyata keçirilməsi tələbənin statusunun qorunması üçün zəruridir.

Bolqarıstanda təhsil haqqı Avropanın digər ölkələri ilə müqayisədə olduqca münasibdir və müxtəlif proqramlar üzrə seçim imkanları genişdir. Xarici tələbələr üçün ən əlverişli variantlar dövlət universitetlərindədir. Ən bahalı ixtisas tibb və stomatologiya sahələridir. Təhsil haqqının mərhələli ödənişi, təqaüd və endirim proqramları, eləcə də əlavə maliyyə yardımı imkanları Bolqarıstanda təhsili daha əlçatan edir. Doğru maliyyə planlaşdırılması və universitet seçimi ilə Bolqarıstan Avropada beynəlxalq diplom almaq istəyən Azərbaycanlı gənclər üçün əla fürsətdir.

Ən Çox Verilən Suallar