Türkiyədə Təhsil: Qəbul Prosesi, Təhsil Sistemi

Türkiyə, coğrafi mövqeyi, mədəni yaxınlığı və tarixi əlaqələri səbəbilə uzun illərdir ki, azərbaycanlı tələbələr də daxil olmaqla beynəlxalq gənclərin təhsil üçün ən çox üstünlük verdiyi ölkələrdən biri hesab olunur. Xüsusilə son illərdə dövlət tərəfindən həyata keçirilən təqaüd proqramları, universitetlərin beynəlxalq akkreditasiyaları və təhsil sahəsində aparılan islahatlar bu ölkəni təhsil məkanı kimi daha da cazibədar etmişdir.

Türkiyənin təhsil sistemi hər il daha çox xarici tələbəni cəlb etməklə yanaşı, bu sahədə innovativ yanaşmaları, texnoloji infrastrukturu və çoxşaxəli proqramları ilə də diqqət çəkir. Türkiyə universitetlərinin dünya reytinqlərində mövqe qazanması və diplomlarının beynəlxalq səviyyədə tanınması ölkədə təhsilin yüksək keyfiyyət göstəricilərini təsdiq edir. Azərbaycandan olan minlərlə tələbə artıq bu təhsil sistemindən faydalanır və həm akademik, həm də peşəkar baxımdan uğurlar əldə edir.

Türkiyənin Təhsil Sisteminin Strukturu

Türkiyə Respublikasının təhsil sistemi 1981-ci ildən bəri Yüksəköğretim Kurulu (YÖK) tərəfindən tənzimlənir və aşağıdakı təhsil pillələrindən ibarətdir:

Türkiyə Respublikasının təhsil sistemi əsasən Yüksəköğretim Kurulu (YÖK) tərəfindən idarə olunur və mərhələli şəkildə təşkil edilib. Təhsil sistemi aşağıdakı səviyyələrdən ibarətdir:

Birinci səviyyə – Orta məktəb səviyyəsidir. Bu mərhələdə təhsil müddəti 12 ildir və onu uğurla başa vuran tələbələrə attestat verilir. Bu sənəd tələbənin ali təhsil müəssisələrinə qəbul üçün əsas hüququnu təmin edir.

İkinci səviyyə – Ali təhsil mərhələsidir və bir neçə pilləyə bölünür. Bakalavriat pilləsi 4 il davam edir və bu təhsili başa vuranlara Lisans diplomu təqdim olunur. Bu diplom sahibinə həm magistratura səviyyəsində təhsilini davam etdirmək, həm də əmək bazarında ixtisaslı kadr kimi fəaliyyət göstərmək imkanı yaradır.

Üçüncü pillə – Magistratura mərhələsidir və adətən 2 il davam edir. Bu mərhələni bitirənlərə Yüksek Lisans diplomu təqdim olunur. Bu diplom elmi və tətbiqi sahələrdə daha dərin ixtisaslaşma imkanı yaradır.

Dördüncü pillə – Doktorantura səviyyəsidir. Bu mərhələnin təhsil müddəti 3 ildən 5 ilə qədər ola bilər və məzunlara Doktora dərəcəsi verilir. Bu, akademik və elmi-tədqiqat yönümlü karyera qurmaq istəyən şəxslər üçün nəzərdə tutulur.

Bundan əlavə, Peşə təhsili adlı xüsusi bir pillə də mövcuddur. Bu səviyyə əsasən praktik və texniki biliklərə yönəlib və adətən 2 il müddətində həyata keçirilir. Bu təhsil formasını başa vuranlara Ön lisans diplomu təqdim olunur. Bu diplom bəzi hallarda bakalavriata köçürülmə imkanı da verir.

Təhsil dili əsasən türk dilidir. Lakin bəzi universitetlərdə, xüsusilə beynəlxalq tələbələr üçün ingilisdilli proqramlar mövcuddur. Həm dövlət, həm də özəl universitetlər fəaliyyət göstərir və xarici tələbələr hər iki növə qəbul oluna bilirlər.

Ali Təhsil Müəssisələri və Universitetlər

Türkiyədə 200-dən çox universitet mövcuddur. Onlardan 130-dan çoxu dövlət, digərləri isə özəl və ya vəqf universitetləridir.

Ən Məşhur Universitetlər

Təqaüdlər və Pulsuz Təhsil İmkanları

Türkiyədə dövlət və vəqflər tərəfindən təklif edilən təqaüdlər beynəlxalq tələbələr üçün ödənişsiz təhsil imkanı yaradır.

Digər Təqaüdlər

1. TÜBİTAK Elmi Araşdırma Təqaüdləri
2. YÖK 100/2000 Doktora Təqaüd Proqramı
3. Vəqf universitetlərinin daxili təqaüdləri
4. Türk dünyası ölkələrinə yönəlmiş ikitərəfli təqaüdlər

Fakültə və Proqram Çeşidliliyi

Türkiyədə ali təhsil sahələri geniş və müxtəlifdir:

Müraciət və Qəbul Prosesi

Türkiyədə təhsil almaq istəyən xarici tələbələr üçün müraciət və qəbul prosesi aydın şəkildə strukturlaşdırılıb. Ərizəçilər həm təqaüdlü, həm də öz hesablarına təhsil almaq üçün müxtəlif platformalar vasitəsilə müraciət edə bilərlər.

Təqaüdlü Müraciət Prosesi

“Türkiye Bursları” proqramına müraciət hər il yanvar-mart aylarında https://www.turkiyeburslari.gov.tr/ platforması vasitəsilə həyata keçirilir. Proses tamamilə onlayndır və aşağıdakı sənədlər tələb olunur:

Universitetə Birbaşa Müraciət

Öz hesabına təhsil almaq istəyən tələbələr isə seçdikləri universitetlərin rəsmi internet səhifəsi üzərindən müraciət edirlər. Əksər universitetlərdə xarici tələbələr üçün ayrıca qəbulla bağlı bölmə mövcuddur. Qəbul üçün İmtahan tələbləri universitetdən-universitetə dəyişə bilər:

1. YÖS (Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı)
2. SAT, ACT və ya bənzər beynəlxalq imtahan nəticələri
3. Abituriyent göstəriciləri və transkript
4. Türk və ya İngilis dili üzrə dil səviyyəsini göstərən sənəd (TÖMER və ya TOEFL)

Təhsil Müddətində Yaşamaq və Gündəlik Xərclər

Türkiyədə tələbələrin aylıq yaşayış xərcləri xeyli əlverişli sayılır və digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə daha münasibdir. Gündəlik həyatın əsas xərcləri müxtəlif kateqoriyalar üzrə bölünür və bu xərclər tələbənin yaşadığı şəhərə, seçdiyi yaşayış formasına və şəxsi həyat tərzinə görə dəyişə bilər.

Ən önəmli xərc kateqoriyası kirayə və ya yataqxana haqqıdır. Dövlət yataqxanalarında yaşayan tələbələr üçün bu xərclər daha aşağıdır. Ümumilikdə isə bir tələbənin aylıq yaşayış yeri üçün ayırmalı olduğu vəsait 2.000 ilə 4.000 türk lirəsi arasında dəyişir ki, bu da təxmini 60 avrodan 120 avroya qədərdir.

İkinci vacib xərclərdən biri qida və ərzaq ilə bağlıdır. Tələbələr adətən universitet yeməklərindən və ya özləri bişirdikləri yeməklərdən istifadə edirlər. Aylıq qida xərcləri 1.500 ilə 2.500 türk lirəsi arasında dəyişir. Avro ilə ifadədə bu məbləğ 45 ilə 75 avro arasında təxmin edilir.

Nəqliyyat xərcləri də tələbələrin gündəlik ehtiyaclarındandır. Şəhər içi ictimai nəqliyyatdan istifadə edən tələbələr üçün bu xərclər ay ərzində təxminən 300 ilə 600 türk lirəsi arasında dəyişir. Bu isə avro ilə hesablandıqda 10 ilə 18 avro arası bir xərci təşkil edir.

İnternet və mobil rabitə xərcləri tələbənin həm dərsləri, həm də gündəlik ünsiyyəti üçün vacibdir. Bu xərclər adətən 200 ilə 400 türk lirəsi arasında olur, yəni 6 ilə 12 avroya bərabərdir.

Bundan başqa, tələbələrin şəxsi ehtiyacları, sosial fəaliyyətləri və əyləncə məqsədilə istifadə etdikləri vəsait də nəzərə alınmalıdır. Əyləncə və şəxsi xərclər üçün orta hesabla 500 ilə 1.000 türk lirəsi ayırmaq lazımdır. Bu xərclər 15 ilə 30 avro arasında dəyişə bilər.

Ümumilikdə isə bir tələbənin Türkiyədə aylıq minimum və maksimum ümumi yaşayış xərci 4.500 ilə 8.500 türk lirəsi arasında olur. Bu da təxminən 135 avrodan 255 avroya qədər dəyişə bilər. Bu xərclər şəxsi seçimlərə, şəhərin yaşayış səviyyəsinə və tələbənin xərcləmə vərdişlərinə uyğun olaraq azalıb-çoxala bilər. Təqaüdlə təhsil alan tələbələr üçün bu xərclərin böyük bir hissəsi ya qarşılanır, ya da subsidiyalaşdırılır.

Yataqxanalar

Tələbələr dövlət yataqxanalarında, universitetə məxsus obyektlərdə və ya özəl mənzillərdə qala bilərlər. “Kredi ve Yurtlar Kurumu” (KYK) yataqxanaları ən münasib qiymətə təklif olunur və təqaüd alan tələbələr üçün pulsuzdur.

Universitetlərin Tələbələrə Təqdim Etdiyi İmkanlar

Türkiyə universitetləri tələbələrin akademik və şəxsi inkişafı üçün geniş imkanlar yaradır:

Akademik İnfrastruktur

1. Texnoloji laboratoriyalar və tədqiqat mərkəzləri
2. Rəqəmsal kitabxanalar və açıq elmi platformalar
3. Onlayn dərs sistemləri və LMS platformaları (UZEM)

Sosial və Mədəni İmkanlar

1. İdman zalları, stadionlar, hovuzlar
2. Tələbə klubları və könüllülük platformaları
3. Beynəlxalq tələbə festival və proqramları
4. Mentorluq, psixoloji və karyera dəstəyi xidmətləri

İxtisas Seçimi və Əmək Bazarına Uyğunluq

Türkiyədə təklif olunan ixtisaslar ölkənin və regionun əmək bazarına uyğun şəkildə formalaşdırılıb. Aşağıdakı sahələrdə təhsil alan tələbələr məzun olduqdan sonra daha rahat iş tapa bilirlər:

Türkiyədə təhsil almaq XXI əsrin global dünyasında həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə rəqabətə davamlı bilik və bacarıqlar əldə etmək istəyən gənclər üçün strateji seçimdir. Azərbaycanlı tələbələr üçün dil, mədəniyyət və coğrafi yaxınlıq, təhsil xərclərinin digər Avropa ölkələrinə nisbətən daha münasib olması və eyni zamanda geniş təqaüd imkanları bu ölkəni cəlbedici edir. Tələbələrin ən çox müraciət etdiyi “Türkiye Bursları” proqramı tam maliyyələşdirilmiş təqaüd təqdim etməklə yanaşı, tələbələrin həyat şəraitini və akademik inkişafını da təmin edir.

Türkiyədə ali təhsil müəssisələri geniş fakültə və proqram seçimi ilə, yüksək səviyyəli tədris heyəti və beynəlxalq akkreditasiyalara sahib təhsil strukturu ilə fəaliyyət göstərir. Universitetlərdə tələbələrə yalnız akademik biliklər deyil, eyni zamanda fərdi inkişaf üçün sosial və texnoloji imkanlar da təqdim olunur. Bununla yanaşı, təhsilin texnologiya ilə inteqrasiyası, rəqəmsal tədris platformaları və tətbiqi təlim modelləri də müasir tədris mühitinin formalaşmasına xidmət edir.

Təhsil müddətində tələbələrin yaşayış şəraitinin yaxşı olması, münasib kirayə qiymətləri, KYK yataqxanaları, tələbə güzəştləri və sosial mühit təhsil təcrübəsini daha da zənginləşdirir. Türkiyədə məzun olan tələbələr əmək bazarında rəqabətqabiliyyətli olur, xüsusilə də tibbi, mühəndislik, informasiya texnologiyaları və iqtisadiyyat sahələrində peşəkar fəaliyyətə başlaya bilirlər.

Ən Çox Verilən Suallar