İtaliyada Təhsil: DIM Balı, SAT İmtahanı, Dövlət Xətti İlə – 2025

Son illərdə Azərbaycan gəncləri arasında xaricdə təhsil almaq meyli getdikcə artır. Xüsusilə Avropa ölkələri, o cümlədən İtaliya həm təhsil keyfiyyəti, həm də əlverişli şəraiti ilə tələbələr üçün cəlbedici məkana çevrilib. İtaliyada təhsil almağın bir neçə fərqli yolu mövcuddur: DIM balı ilə qəbul, SAT imtahanı ilə qəbul və dövlət xətti ilə göndərilmə. Hər bir yolun özünəməxsus üstünlükləri, qəbul qaydaları, sənəd prosesi və karyera imkanları var.

İtaliyada Təhsilin Üstünlükləri

İtaliya Avropanın ən qədim və ən zəngin təhsil ənənələrinə malik ölkələrindən biridir. Burada Bolonya, Sapienza, Politecnico di Milano, Padova, Pisa kimi dünya miqyasında tanınan universitetlər yerləşir. İtaliya ali təhsil sistemi bir neçə əsas üstünlükləri ilə seçilir:

• Beynəlxalq akkreditasiyalı diplomlar;
• Müxtəlif bakalavr və magistr proqramları;
• İngilis dilində tədris olunan geniş proqram seçimi;
• Mədəni müxtəliflik və zəngin tələbə həyatı;
• Nisbətən münasib təhsil haqları və dövlət dəstəyi;
• Avropada və dünyada tanınan təhsil sistemi;
• Tələbələr üçün təqaüd və sosial paketlər.

İtaliya universitetlərində oxuyan tələbələr həm Avropa İttifaqının, həm də dünyanın bir çox aparıcı şirkət və qurumlarında karyera qurmaq imkanı əldə edirlər. Universitetlərin bir çoxunda təcrübə proqramları, staj imkanları və işə düzəlməkdə kömək edən mərkəzlər mövcuddur.

DIM Balı ilə İtaliyada Təhsil

DIM Balı Nədir?

DIM (Dövlət İmtahan Mərkəzi) balı – Azərbaycan Respublikasında dövlət tərəfindən qəbul imtahanlarının nəticəsini ifadə edən göstəricidir. DIM balı əsasən bakalavr pilləsinə qəbul zamanı əldə olunur və bir sıra Avropa universitetlərinə qəbulda istifadə oluna bilər.

DIM Balı ilə İtaliya Universitetlərinə Qəbul

İtaliyada bir çox dövlət universitetləri Azərbaycan tələbələrindən DIM balı tələb edir. Yəni, abituriyentlər Azərbaycanda keçirilən qəbul imtahanlarında müəyyən bir bal toplamaqla İtaliya universitetlərinin bakalavr proqramlarına müraciət edə bilərlər. Bu zaman əsas şərtlər aşağıdakılardır:

• Tələbə Azərbaycan orta məktəbindən və ya kollecdən məzun olmalıdır;
• DIM balı müəyyən minimal tələbləri ödəməlidir (adətən 400-600 arası və ya proqramdan asılı olaraq dəyişə bilər);
• Tərcümə və notarial təsdiqli attestat, DIM nəticəsi, şəxsiyyət vəsiqəsi, doğum haqqında şəhadətnamə kimi sənədlər hazırlanmalıdır;
• Bəzi universitetlər əlavə dil biliyini təsdiqləyən sənəd (məsələn, IELTS, TOEFL və ya İtalyanca dil sertifikatı) tələb edə bilər.

Qeyd edək ki, DIM balı ilə qəbul edən universitetlər əsasən dövlət universitetləridir və tələbələrin təhsil haqqı (təqaüd əldə edilmədikdə) Avropa ölkələri ilə müqayisədə münasibdir.

DIM Balı ilə Təhsil Prosesi

Bu üsul daha çox Azərbaycan orta məktəb məzunları üçün əlverişlidir. Onlar DIM balı ilə birbaşa olaraq İtaliya universitetlərinin qəbul komissiyalarına müraciət edə bilirlər. Əgər seçilən proqram ingilis dilindədirsə, əlavə olaraq dil biliyini təsdiqləyən sənəd təqdim etmək lazımdır. Təhsil müddəti 3-4 ildir (bakalavr pilləsi üçün). Bəzi universitetlərdə əlavə müsahibə və ya portfel də tələb oluna bilər.

Karyera İmkanları

DIM balı ilə qəbul olunmuş tələbələr, İtaliyanın ali təhsil müəssisələrində oxuyaraq beynəlxalq diplom əldə edir, Avropanın istənilən ölkəsində karyera qura bilirlər. Çox vaxt məzunlar təhsil aldıqları sahədə işləmək üçün İtaliyada qalma imkanı da əldə edir, təcrübə proqramlarında iştirak edirlər.

SAT İmtahanı ilə İtaliyada Təhsil

SAT Nədir?

SAT (Scholastic Assessment Test) – əsasən Amerika və Avropanın bir çox universitetinə qəbul zamanı tələb olunan beynəlxalq standartlaşdırılmış imtahandır. SAT əsasən ingilis dilində oxumaq, yazmaq və riyaziyyat biliklərini ölçür.

SAT İmtahanı və İtaliya Universitetləri

İtaliyanın bəzi aparıcı universitetləri (xüsusilə texniki və beynəlxalq proqramlar üzrə) SAT imtahanı nəticəsini qəbul edir. SAT ilə İtaliyada təhsil üçün əsas addımlar belədir:

• SAT qeydiyyatı və imtahanının verilməsi (ən azı 1000 və ya 1200-dən yuxarı bal toplamaq məsləhətdir, universitet və ixtisasdan asılı olaraq dəyişir);
• Orta məktəb attestatı, SAT nəticəsi, dil biliyini təsdiqləyən sənəd, tövsiyə məktubları və motivasiya məktubu hazırlanmalıdır;
• Bəzi universitetlər SAT-a əlavə olaraq, özlərinin daxili qəbul testini də keçirə bilər;
• İtaliyada magistr təhsilinə müraciət etmək üçün də bəzi hallarda SAT balı tələb olunur (xüsusilə biznes və mühəndislik sahəsində).

SAT imtahanı Azərbaycanda bir neçə test mərkəzində verilir və nəticələr elektron şəkildə əldə olunur. SAT balı ilə qəbul prosesi həm yerli, həm də beynəlxalq proqramlarda tətbiq olunur.

SAT ilə Təhsil Prosesi

SAT imtahanı nəticələri ilə qəbul olunan tələbələr əsasən ingilis dilində proqramlar üzrə oxuyurlar. Universitetlər tələbədən, həmçinin orta məktəb qiymətlərini və əlavə sənədləri də istəyir. SAT nəticəsinə əsasən qəbul daha rəqabətlidir və bəzi nüfuzlu universitetlər yalnız yüksək bal toplayan tələbələri seçirlər. Tələbə, SAT balı ilə müraciət edərkən, universitetin və ixtisasın rəsmi qəbul saytından tələbləri dəqiqləşdirməlidir.

Karyera İmkanları

SAT ilə İtaliyada təhsil alan məzunlar dünyada tanınan diplom əldə edir və çox vaxt beynəlxalq şirkətlərdə, startaplarda və ya dövlət sektorunda rahatlıqla iş tapırlar. Xüsusilə biznes, iqtisadiyyat və texnologiya sahəsində təhsil alanlar üçün SAT balı ilə qəbul geniş perspektiv açır.

Dövlət Xətti ilə İtaliyada Təhsil

Dövlət Xətti ilə Təhsil Nədir?

Dövlət xətti ilə xaricdə təhsil – Azərbaycan dövləti tərəfindən maliyyələşdirilən, müsabiqə yolu ilə seçilən və xaricdə (o cümlədən İtaliyada) təhsil almaq imkanı verən proqramlardır. Hazırda bu tip proqramlar əsasən “2007–2015-ci illər üzrə Dövlət Proqramı”, “2019–2023-cü illər üzrə Dövlət Proqramı” və digər yeni layihələrlə həyata keçirilir.

Qəbul Şərtləri

Dövlət xətti ilə İtaliyada təhsil üçün namizədlər aşağıdakı şərtlərə cavab verməlidir:

• Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmaq;
• Yüksək DIM və ya orta bal göstəricisi (müsabiqədən asılı olaraq);
• Seçilmiş sahə üzrə tədris müəssisəsinə qəbul olmaq (yəni, universitetdən əvvəlcədən qəbul məktubu əldə etmək lazımdır);
• Tədris proqramı və ixtisas dövlət proqramının prioritet siyahısında olmalıdır;
• Dil biliyini təsdiqləyən beynəlxalq sertifikat (IELTS, TOEFL və ya İtalyan dili üzrə CILS və s.);
• Tövsiyə və motivasiya məktubu;
• Dövlət Proqramı üzrə müsahibədən və seçim mərhələsindən uğurla keçmək.

Qəbul olduqdan sonra tələbənin təhsil haqqı, yataqxana və müəyyən yaşayış xərcləri dövlət tərəfindən tam və ya qismən maliyyələşdirilir.

Dövlət Proqramı və Tələbə Hüquqları

Dövlət proqramı ilə təhsil alan tələbələrə bir sıra üstünlüklər verilir:

• Təhsil haqqının ödənilməsi;
• Yaşayış və sığorta xərclərinin qarşılanması;
• Bəzi hallarda yol xərclərinin qarşılanması;
• Diplomdan sonra ölkəyə qayıdaraq müəyyən müddət dövlət sektorunda işləmək öhdəliyi.

Dövlət xətti ilə İtaliyada təhsil üçün hər il onlarla gənc seçilir və onların çoxu məzun olduqdan sonra həm dövlət, həm də özəl sektorda uğurlu karyera qurur.

Karyera və Sosial Perspektivlər

Dövlət proqramı ilə təhsil alan məzunlar, Azərbaycan və İtaliya arasında əməkdaşlıq proqramlarında, dövlət idarələrində, universitet və elmi-tədqiqat mərkəzlərində, beynəlxalq şirkətlərdə işləyə bilirlər. Əldə olunan diplom və beynəlxalq təcrübə onların gələcəkdə liderlik mövqelərinə yüksəlməsini asanlaşdırır.

İtaliyada Təhsil üçün Ümumi Sənədlər və Qəbul Prosesi

İtaliyada təhsil almaq istəyən tələbələr üçün əsas sənədlər aşağıdakılardır:

• Şəxsiyyət vəsiqəsi və pasport;
• Orta məktəb və ya bakalavr attestatı (tərcümə və notarial təsdiq);
• DIM/SAT balı və ya dövlət proqramı üzrə qəbul sənədi;
• Dil biliyini təsdiqləyən sertifikat;
• Motivasiya məktubu və tövsiyə məktubları;
• CV və ya portfolio (sahədən asılı olaraq);
• Universitetdən qəbul məktubu (admission letter);
• Tibbi arayış və sığorta.

Qəbul prosesi adətən sənədlərin elektron platforma vasitəsilə yüklənməsi və ya poçtla göndərilməsi ilə baş tutur. Əlavə olaraq, bəzi proqramlarda onlayn və ya əyani müsahibə mərhələsi də olur.

Təqaüd və Sosial Dəstək İmkanları

İtaliya universitetlərində həm yerli, həm də beynəlxalq tələbələr üçün müxtəlif təqaüd proqramları mövcuddur. Dövlət proqramı ilə gedənlər üçün təqaüd dövlət tərəfindən tam və ya qismən qarşılanır. Öz hesabına gedənlər isə universitetin daxili təqaüd proqramlarından, beynəlxalq təşkilatların yardımlarından yararlana bilərlər.

• DSU Regional təqaüdləri (yaşayış, yemək, tədris üçün);
• Universitetlərin merit-based təqaüdləri;
• Hökumət və qeyri-hökumət qurumlarının qrantları;
• Erasmus+ və digər mübadilə proqramları.

Bu təqaüdlər, tələbələrin sosial rifahını və təhsil prosesini asanlaşdırır.

İtaliyada Tələbə Həyatı və Mədəni Adaptasiya

İtaliyada təhsil alan tələbələri zəngin mədəni həyat, Avropanın mərkəzində yerləşmək, müxtəlif ölkələrdən dostlar qazanmaq və yeni dillər öyrənmək imkanı gözləyir. İtaliya şəhərlərində tələbələr üçün sosial tədbirlər, klublar, idman və yaradıcılıq fəaliyyətləri geniş yayılıb. Tələbə biletləri, ictimai nəqliyyatda güzəştlər, yataqxanalar və tələbə evləri, kitabxana və laboratoriyalardan istifadədə geniş imkanlar yaradılıb.

Adaptasiya prosesi üçün universitetlərin beynəlxalq ofisləri, tələbə təşkilatları və tədris mərkəzləri daim dəstək göstərir. Yeni gələnlər üçün xüsusi oriyentasiya proqramları və inteqrasiya kursları təşkil olunur.

DIM balı, SAT imtahanı və dövlət xətti ilə İtaliyada təhsil hər bir Azərbaycan gənci üçün Avropa diplomu və beynəlxalq təcrübə əldə etmək üçün real fürsətdir. Bu yolların hər biri fərqli qəbul və maliyyələşdirmə tələblərinə malik olsa da, nəticədə İtaliyada təhsil alan hər bir tələbə həm peşəkar, həm də şəxsi inkişaf baxımından böyük üstünlüklər əldə edir. Həm dövlət, həm də özəl sektor üçün beynəlxalq diplom və yeni dünyagörüşü, hər zaman uğurun açarıdır. Savadlı yanaşma, düzgün sənədləşmə və məqsədli planlama ilə hər bir Azərbaycan gənci İtaliyada uğurla təhsil ala və gələcək karyerasında fərq yarada bilər.